toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua - Euskara - Euskadi ...

Toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua. Nerea Mujika Ulazia 11una metodología racional que haga más eficaces los resultados de lasinvestigaciones. Uno de los elementos metodológicos, o más bien auxiliarpráctico en el trabajo, pretende ser la encuesta o guía” (Jimeno Jurío,1987: 429)Inkesta hau 1988an Euskeran argitaratu zuen “Encuesta toponomástica”izenburupean (Jimeno Jurío, 1988). Hauxe da Euskal Herriko ahozko toponimiarenbilketa egiteko ezagutzen dugun lehen gida 5 . Gida honen abiapuntua Iruñerrikotoponimia inkesten bidez jasotako hiztegitxoa da; honen ostean, “encuestadirectorio”bat bihurtuko da T. Buesa Oliverrek (1977) Aragoirako prestaturikogaldetegian oinarrituta eta euskaltzain batzuen oharrez osatuta. Inkesta hau 14ataletan banatzen da 6 eta egileak aitortzen duen bezala, Nafarroako toponimiabilketarako pentsatuta dago; horregatik, bada, ez du itsasertzeko toponimiabiltzeko balio (Jimeno Jurío, 1987: 432).Toponimia arloko ikerketetan ahozko bilketa oinarrizko informazioa dugu bainabadira beste arlo batzuk jorratu beharrekoak (aurrelanak, dokumentazioa,hizkuntza normatibizazioa, normalizazio geografikoa) (Aizpurua eta Mujika, 1987eta Mujika, 1987 eta 1989). Ikuspegi oso hau azalduz eta bereziki toponimia etakartografiaren arteko loturan oinarrituz hiru ikerketa desberdinen metodologiatxostenakidatzi ziren 1988tik 1994ra 7 .Lehena, 1988an, Deustuko Unibertsitateko DEIKER Institutuan, N. Mujikarenzuzendaritzapean, burututako Euskal Herriko Autonomia Elkartekokartografiarako toponimia izeneko txostena da; 1991n, J.Mª Jimeno Juriorenzuzendaritzapean, Nafarroa. Toponimia eta mapagintza (Bigarren argitarapena.zuzenduta eta osotua) argitaratu zen; 1994an DEIKER Institutuan Araba etaGipuzkoako 1:5.000 eskalako kartografiarako toponimiaren finkapena prestatu zen.Dena den, hiru lan hauek ez dira bete-betean toponimia-lanei buruzko metodologialiburuak, burututako ikerketa desberdinetan jarraitutako metodologia baizik 8 :lehena Bizkaian, bigarrena Nafarroan eta azkena Araba eta Gipuzkoan. 2001.5 Egileak era honetara baloratzen du inkesta: “La encuesta tiene carácter auxiliar e instrumental, para orientar alos investigadores en la recogida de datos” (Jimeno Jurío, 1988: 289).Jimeno Juríoren esanetan Luis de Eleizaldek 1916an idatzitako “Indicaciones elementales sobre la formación y losusuales componentes de las voces toponímicas vascas” izeneko lana izan zen Euskal Herrian ezagutzen dugun lehengida. Eleizaldek sarreran lanaren arrazoia azaltzen du: “Muchas personas que se dedican con laudable celo a larecolección de voces de Toponimia vasca (...) nos encarecen la necesidad de tener a mano un opúsculo, a modo desencillísima cartilla, donde figuren los más usuales componentes de las expresadas voces, con sus respectivossignificados” (1916: 1). 6 atal nagusitan banatzen ditu: eraikuntza, topografia, hidrografia, mineralak, landareaketa onomastika eta lanbideak.6 Inkestaren datu orokorrak, toponimia nagusia, hiri toponimia, oronimia, hidronimia, geonimia, eraikuntzak,hagiotoponimia, fitonimia, fauna, bideak, nekazal industriak, adjetiboak, kokapena.7 Nafarroakoa bakarrik argitaratu da (Jimeno Jurío, 1991a); beste biak kontsulta daitekez Eusko Jaurlaritzakoweb orrian (www.euskadi.net/euskara)8 Aurrerago aipatuko den Inventario de toponimia andaluza lana ere multzo honetan sartuko genuke.