toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua - Euskara - Euskadi ...

Toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua. Nerea Mujika Ulazia 67erabiliko dugu (Araban jasotako erdal hiztunaren Eguiluz eta Gipuzkoan Egiluzeedo Egiluxe). Proposatzen den transkripzio fonetikoa Nafarroako toponimia-laneanagertzen dena da.Lekukoek ahoskatzen dituzten soinuak fidagarritasunez jasoko dira 98 etaNafarroa. Toponimia eta mapagintzaren eredua jarraituz transkribatuko dira,azentua markatuko da (SanRomán, Mutxateí) 99 , loturak (Imittolako errekie etaQuemau del Somo Guiller), kontrakzioak (Larraturas, Itzinzelainausi, Galbuso),bokal luzeak (Agerresoo txiki) eta jatorrizko formak errespetatuko dira betebetean(Cercau de Uruza, Aizkoetasaretxaare) 100 .Arreta berezia eskainiko zaio osagai generikoari: batetik, inkestatzaileakahalegindu behar du toponimoaren osagai generikoa batzen eta bere esanahiazehazten (deskripzioaren bidez); era honetara tokian tokiko lexiko geografikoariburuzko informazio zehatza ere bilduko dugu. Bestetik, garrantzitsua da, ahal denneurrian, osagai generikoa fosildua daukagun (Eleixaurre, Asteibaso), aposizioa den(Ezkurriotz erreka, Monte la Cruz, Riajo (de) Esnate) edo loturadun aposizioaagertzen den (Tellamendiko espaldia, El rein del río) bereiztea.Artikulua euskal jatorrizko toponimoetan zein erromantzeetan erabiltzenden ala ez ziurtatu egin behar da 101 . Ad.: Avellanos ala Los Avellanos den; Soasu alaSoasua... Horretarako, lortuko den erantzunak benetako erabilera isladatzen duenaizateko moduan egin behar dira galderak, hau da, lekukoak testuinguru batenbarruan eman behar du toponimoa, esaldi baten barruan.Galdetzeko modua dela eta, batez ere hasiera batean, ez da komeni galderazuzenak egitea: “lekukoari berbetan utzi eta ez elkarrizketa moztu (...) gaineraberbaz dagoela toponimoak, deklinatuta, batere ardura barik botako ditu, etahorrek zehaztasuna ematen digu” (Kamiruaga, 2001: 3). Aholku bera ematen zuenM. Gorrotxategik:“zuzen galdetuz gero ez dugu izen egokia edo ahoskera zuzenaburutzen ari den Bizkaiko toponimia-lanerako (2001-2002) Euskaltzaindiko Onomastika batzordeak izendatutakoordezkaria da.98 A. Rosek zioen bezala “Entzumena inkesta egiten den leku eta egoerak baldintza dezake; txakurren adausiak,errepideko zarata (...) baina nekez zuzen daiteke inkestatzailearen belarri txarra...” (2001: 10).99 A. Irigoyenek bere artiluluan ez du azentuaren bilketa sistematikoa proposatzen: “Araban erdal azentuaaldaturik agertzen da, seguru asko lehenagoko euskaldunen eraginez, eta orduan seinalatu beharko litzateke...Kasuhonetan hala dela argi ta garbi markatzea beharrezkoa da, noiz-eta erdal orthographiaren araurik ez bete...Batez ere azentua aski markatua denean hura seinalatzea komeni litzateke. Konparazio baterako Ibarrolaerraiteko Íborla erabiltzen da, baina beste batzu Ibórla... Nahi balitz azentua beti marka liteke.” (1991: 2).100 Catalunyako Onomasticonean parte hartzen dutenei buruz Corominesek dio: “Los auxiliares han recibido unaformación especial; han sido instruídos para emplear una grafía especial y también para anotar todas las partículassintácticas, lexicales y fonéticas deseables: empleo del nombre con o sin artículo, existencia de variantesindividuales o momentáneas, explicaciones del informante sobre el sentido de la palabra, etc. Evidentemente nonos hemos olvidado de anotar todas las particularidades semánticas que puedan aclarar el significado del nombre:situación del sitio, el color y la estructura del terreno, nombre de los antiguos propietarios conocidos y asísucesivamente” (1970: 259).101 Ikus Gorrotxategi eta Salaberri, 2000: 283-284 orr.