toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua - Euskara - Euskadi ...

More documents

Recommendations

Info

Toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua. Nerea Mujika Ulazia 29lekuko ona izan zenarekin ere jar liteke harremanetan 39 . Batzuetan hautatutakolekuko batek berak esango digu eta lagunduko beste lekuko osagarri bat bilatzen.Bestalde, Joan Corominesek aholkatzen duen bezala, herritar “jakintsu” edo “sasijakintsuak”lekukotzat ez aukeratzen saiatuko gara 40 .Euren lanbideagatik, edo izaeragatik, herriaren jakintza eta eureninguruaren berri ondoen emango diguten lekukoak bilatu behar ditugu. Azken hau,ingurua ondo ezagutzen duen lekukoa aurkitzea 41 , baldintza garrantzitsuenetarikoabihurtuko da. Inguruarekin harreman estua izan duena, bai bertan jaio eta hazidelako bai bere lanbideagatik lurralde hori ondo ezagutzen duelako, lekukoaproposa izango dugu 42 .Lanbide aldetik, artzainak, basozainak, agoazilak, arrantzaleak, nekazariak...izaten dira aproposak lekukoak izateko. Gehienetan, lanbide hauetan ari direnakgizonezkoak izaten dira 43 ; mikrotoponimiarako, ostera, batez ere etxe ingurukotoponimiarako, aproposagoa izan ohi da emakumea.Adin aldetik, ez da komeni lekuko zaharregiak aukeratzea, komunikaziogaitasuna mendratua izan dezaketelako. Komunikaziorako, hau da, hitz egiteko edogauzak azaltzeko erraztasuna dutenak izango dira aproposagoak. Pertsona zaharrahautatzea derrigorrezkoa bada, lagungarria izan daiteke familiakoren baten,gazteagoren baten laguntza izatea 44 .Lekukoen kopurua oso zaila da zehazten; ikerketarako dugun denbora etabaliabideak izango ditugu kontuan 45 . Iritzi berekoa zen I. Echevarría:“Hay que adoptar algún criterio que nos permita situarnos en el justopunto entre lo deficiente y lo desmedido, que nos permita cubrir39 Gure esperientziaren arabera, orain 15 urte lekuko ona izan zena, gaur, zoritxarrez, egoera fisiko kaxkarreanaurki daiteke edo behintzat bere gaitasunak mendratuak izan ditzake. Oso garrantzitsua da orduko lekukoarenadina kontuan hartzea eta bere senitartekoei lekukoaren osasun egoeraz galdetzea haren etxera joan aurretik.40 Aholku bera entzun nion Arabako inkesta toponimikoez hitz egiterakoan J.A. González Salazarri.41 “Un buen informante alejado de su entorno más próximo puede convertirse en un mal informante” (Echevarría,1991: 12).42 Según I. Echevarría “El perfil del informante de la encuesta toponímica es algo diferente del de ladialectológica y, más aún, de la sociolingüística: en la primera...(se trata) de descubrir a esas personas, a vecesexcepcionales, que, teniendo un conocimiento óptimo de su territorio, conocen también detalladamente susnombres propios.” (Echevarría, 1999: 21-22).43 Baina halaxe zehazten zigun A. Rosek “baina esan gabe doa euren andrek momenturo zekitela edo jakin ustezutela non egon zitekeen gizona, eta alde horretatik berauek ez dira baztertu beharreko lekukoak” (A. Ros, 2001:5).44 Lekukoak elkartzearen aldekoak dira ikertzaile gehienak baina beti ere kopuru mugatua izanik “hiruzpalaumultitudea omen dira”.45 J.Mª Jimeno Juriok lekukoei buruz dio: “En el caso de que una persona mayor, natural de la localidad, sea quienrealice el estudio, su experiencia y conocimientos personales pueden hacer casi innecesaria la consulta desegundas personas. Tratándose de jóvenes, aún siendo nativos, y sobre todo si el encuestador es forastero, serápreciso realizar consultas orales” (Jimeno Jurío, 1987: 441).
Toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua. Nerea Mujika Ulazia 30unos plazos razonablemente cortos con el máximo de rigor posible”(Echevarría, 1991: 12).Aukera bat inkestak auzoka antolatzea izan daiteke; auzoa erdi mailakounitatetzat har dezakegu eta, orokorrean, inkesta unitate bezala egokia deladeritzogu. Hala ere, unitate hau egokitzat jo arren, ez dago lekukoen kopuruzehatzik finkatzeko modurik, auzoaren neurriak eta beste arrazoi batzuek(lekukoaren fidagarritasun maila, biztanle kopuru txikia...) jarriko dizkigute mugak.Neurria, zati handi batean, lekukoek eurek jarriko digute.Bat nator I. Echevarríak adierazten duen ideiarekin:“No hay informante, por bueno que sea, cuyo saber no se complete oenriquezca con el de otro informante” (Echevarría, 1999: 22).Baina berriz ere hasierara gatoz: argi izan beharko ditugu ikerketabakoitzaren helburuak, epeak eta baliabideak; zaila izango da baldintza berberakeskaintzen dituen ikerketa biaurkitzea.I.2.4. MATERIALEN ETA KODIFIKAZIOEN HAUTAKETAI.2.4.1. Materialen hautaketa 461:5.000 eskalako maparen orria 47 eta ortofotorriaToponimia bilketa egiteko proposatzen dugun eskala, bai orriarena eta baiortofotorriarena, 1:5.000koa da 48 : Foru aldundietako kartografia sailean eskuratudaitekeena eta aldundi bakoitzaren web orrian ere kontsulta daitekeena (4. irudia).Eskala honetan oinarritu dira orain arte eginiko lurralde mailako datubilketakbai EAEn eta bai Nafarroan 49 ; beraz, eskuratu ahal izango ditugunzerrenda toponimikoetako erreferentzia kartografikoak eskala honetakoak izangodira.46 Toponimo mota desberdinen informazioa batzeko proposatzen diren fitxa motak II.2. atalean (dokumentatuaketa kartografikoak) eta II.3.4.4. atalean (ahozkoak) azalduko dira.47 Hizkuntza arruntean, 1:5.000 eskalako “mapa” deitzen dioguna izatez mapa osoaren orria edo kartografia-orriada (“minuta” edo “hoja”, gaztelaniaz).48 ICCk eskala hautaketari buruz hauxe dio: 1:10.000 eskala eta handiagoak (1:5.000 eta 1:2.000, ad.) toponimiabilketa orokor baterako egokienak dira; 1:5.000 eskalak ia maila guztietako toponimia onar dezake, bakarrikeragozpenak izango ditugu hiriguneetan eta toponimo puntual batzuetan bakarrik izango ditugu eragozpenak(iturri, etxe...) beste erreferentzia kartografiko batzuek estaliko lituzketelako (Institut Cartogràfic deCatalunya, 1985: 27-28). Balorazio bera egiten du J. Tortek, 1995ean.49 Euskal Herritik kanpo, Catalunyan ICCk 1983an hasitako toponimia bilketa ere 1:5.000 eskalako ortofotorriarengainean egin zen.
Page 1 and 2: TOPONIMIA ETA KARTOGRAFIA:OINARRIZK
Page 3 and 4: Toponimia eta kartografia: oinarriz
Page 29: Toponimia eta kartografia: oinarriz
Page 81 and 82:
Toponimia eta kartografia: oinarriz
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
show all

toponimia eta kartografia: oinarrizko eskuliburua - Euskara - Euskadi ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?