ophelderingen.

64 Zevende Opheldering. Over
boorte af één der vyf zinnen gemist hebben, ook
nooit met alle mogelyke oefeningen hunner reden
daartoe kunnen komen, om die denkbeelden, welken
door het ontbreekend zintuig by anderen verwekt
worden, uit zig zeiven te ontwikkelen. De
blindgebooren kan zig volftrekt geen denkbeeld van
licht of kleuren voordellen, en geen woordelyk onderwys
kan ze by hem voortbrengen, omdat zulk onderwys
alleen in ftaat is om uit de reeds daar zynde eerfte
beginfelen der kennisfe nieuwe denkbeelden te verwekken.
Dus moeten wy alle ftoffe tot denken, alle
eerfte beginfelen onzer denkbeelden uit zinnelyke
waarneemingen verzamelen, en het verftand kan
zig volftrekt niets voorftellen, het welk niet vooraf
by enkele deelen door de zinnen is aangeboden.
Gewaarwordingen zyn in 't algemeen voorftellingen
der veranderingen, die tegenwoordig by onszelven
voorvallen. Men verdeelt ze in uitwendige en
inwendige. Onder de uitwendige gewaarwordingen,
begrypt men de zulken , welken niet uit de ziel zelve
fchynen te ontftaan, maar voor zo veel wy door
oplettendheid op ons zeiven waameemen , van buiten
door het ligchaam in haar verwekt worden ,
Waarom de ziel zig daarby, ten minften in het begin,
meer lydelyk dan werkzaam bevindt, gelyk
by voorbeeld, by tandpyn, by een onweder, dat
men waarneemt.
Inwendige gewaarwordingen worden in tegendeel
die genoemd, welken , zo veel wy kunnen bemerken,
niet van buiten inkomen , maar in de ziel zelve
ontftaan, en haaren toeftand veranderen, waarom