ophelderingen.

nS Zevende Opheldering. Over
tenfchap of de geleerde kennis eener Leere een volkomen
zeker doorzigt uit volftrekt genoegzaame gronden
' vereifcht wordt. Deeze buitenfpoorigeverwagtingen
moeten natuurlyk tvvyfelzugt verwekken, als men
naderhand ontdekt, dat een menigte der betoogde
ftellingen of onzeker, of valsch en ongegrond zyn,
en datzeerveel nooit met volkomen zekerheid gekend
kan worden. Het is daarom van aanbelang om op te
merken, dathetmet de natuurkundige enzedekundige
waarheden geheel anders gelegen is, dan met de wiskundige
: In de leer der grootheden hebben wy met
getalen en figuuren te doen, welker geheel zaakwezen
wy doorzien kunnen, maar in de Natuurkunde
en Zedekunde met ftoffelyke en denkende kragten,
welker inwendige natuur wy niet te eenemaal kennen,
maar na welken wy alleenlyk moeten gisfen uit
haare menigvuldige werkingen, die wy van tyd tot
tyd kunnen waarneemen. Ware het zaakwezen en
de inwendige natuur onzer Ziele, ook de inwendige
gefteldheid der h aar het naast omringende werktuigen
van gewaarwording ons volkomen bekend, ja
dan kon een weetenfchappelyk famenftel der Zielleere
op deeze grondbegrippen gebouwd worden ;
maar zo lang onvolkomen' en willekeurige bepaalingen
en onderftellingen als beginzelen vooronderfteld
worden, kan alles, wat daaruit hoe geftrengelyk ook
betoogd wordt, nogtans geene meerdere zekerheid heb •
ben, dan de beginfelen zeiven, waaruit het beweezen
wordt. Hieruit volgt, dat wy het verwaand denkbeeld
van eene weetenfchap, als ware dezelve een volkomen
zekere kennis uit volkomen zekere gronden (cognitio
certa