download piraterij - Lebowski Publishers

Matt Mason - Piraterij.qxd 22-7-2009 10:14 Pagina 165
had ik helemaal geen politieke agenda, maar langzaam maar
zeker ontkom je er niet aan en ga je toch over dat soort dingen
nadenken.’ Veel kunstenaars zijn het met Mark eens, maar er
zijn op de hele wereld maar weinig mensen die zich er zo druk
over maken als de Est Kalle Lasn.
Lasn, die vroeger in de reclamewereld werkte, is oprichter van
Adbusters, een non-profitorganisatie die zich richt op de bestrijding
van reclame en de zombieachtige consumentencultuur
(het tijdschrift dat de organisatie uitgeeft en dat ook
Adbusters heet, wordt zelf al door 120.000 mensen gelezen). Als
drop-out van de marketingindustrie heeft Lasn een vrij extreme
kijk op reclame. Hij had altijd al een hekel aan de macht die
advertenties over mensen uitoefenen. Op een dag bemerkte hij
op het parkeerterrein van zijn supermarkt dat hij een kwartje
moest betalen om gebruik te mogen maken van een winkelwagentje.
Lasn werd woest en hij ramde het kwartje zo hard in
het wagentje dat het onbruikbaar werd. Dit incident is illustratief
voor een verschijnsel dat uiteindelijk culture jamming is
gaan heten.
Culture jamming staat voor het opzettelijk ondermijnen van
alle vormen van door het bedrijfsleven over ons uitgevoerde
controle, en dan vooral van reclame. Een losjes georganiseerd
wereldwijd netwerk van culture jammers houdt zich bezig met
het remixen van reclameposters. Helemaal in de geest van de
situationisten veranderen ze daarmee op een subtiele manier de
boodschap. De merknaam laten ze staan om ervoor te zorgen
dat de gewijzigde poster net zo authentiek oogt als de oorspronkelijke.
Voor de televisie produceert Adbusters de zogeheten
uncommercials, die ons aansporen om minder uit te geven
(de grote Amerikaanse omroepen weigeren negen van de tien
keer ze uit te zenden) of om ‘Koop Niets-Dagen’ te organiseren.
Culture jamming is de blowback van de voortgeschreden merkencultuur,
een manier om een dialoog met de reclameindustrie
aan te gaan door ze te bespotten.
In de loop der jaren hebben fastfoodketens, gymschoenbedrijven
en modereuzen al kennisgemaakt met de culture jammers,
die het consumentenpubliek willen vrijwaren van de
macht van bedrijven die miljarden dollars in hun reclamecam-
165