download piraterij - Lebowski Publishers

Matt Mason - Piraterij.qxd 22-7-2009 10:14 Pagina 292
Ervan uitgaande dat beide gevangenen in hun eigenbelang zullen
handelen, is de logische uitkomst dat ze altijd zullen bekennen.
Zelfs als gevangene A denkt dat gevangene B zijn mond
zal houden, is het voor hem nog altijd gunstiger om de ander
erbij te lappen en proberen vrijuit te gaan dan een celstraf van
vijf jaar te riskeren. Gevangene B zal dezelfde denktrant aanhouden
als gevangene A. De ander verraden en bekennen is
dus altijd de dominante strategie. Beide gevangenen zouden
een kortere celstraf krijgen als ze met elkaar zouden samenwerken
en hun mond houden. Maar omdat ze er allebei van
moeten uitgaan dat de ander ze hoogstwaarschijnlijk uit eigenbelang
zal verlinken, is het de beste optie om hetzelfde te doen.
Het spel spelen volgens de regels van het eigenbelang zal er
altijd toe leiden dat beide gevangenen er bekaaider van afkomen
dan als ze hadden samengewerkt. Maar elke gevangene
die met dit dilemma geconfronteerd wordt, kiest ervoor om de
ander aan te geven, omdat hij er niet zeker van is wat de ander
zal doen.
Onze maatschappij gaat er – in theorie althans – altijd van uit
dat we uitsluitend uit eigenbelang handelen. Deze theorie is
sinds 1950 een dominante kracht in de economie, politiek, militaire
strategie, psychologie en in vele andere disciplines. Het
was de drijvende kracht achter de belangrijkste beslissingen die
de mensheid heeft genomen, van de kernwapenwedloop tot de
Koude Oorlog en de manier waarop we onze natuurlijke bronnen
vandaag de dag benutten. Dat simpele spel van twee paranoïde
gevangenen die een schimmige deal proberen te maken
heeft onze huidige leefwereld helpen vormen, met inbegrip van
de woorden ‘dog eats dog’ die we schijnbaar allemaal tot ons
motto hebben verheven.
De speltheorie is een buitengewoon handig instrument. In de
gecompliceerdere versies van het spel kunnen de spelers ook
samenwerkingsverbanden aangaan, maar volgens het meest
basale gevangenendilemma dat we net zagen, is het idee dat
mensen elkaars belang voor ogen zouden houden naïef te noemen.
In de praktijk zitten er nogal wat haken en ogen aan het
spel. De meest elementaire aanname – dat we puur uit eigenbelang
zouden handelen – klopt simpelweg niet. Zodra economen
292