Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

2
Achtergrond
Dit hoofdstuk gaat over het theoretisch kader voor de evaluatie van de Embryowet. Dat kader wordt
gevormd door de voorgeschiedenis van de wet, de uitgangspunten die er aan ten grondslag liggen, de
inhoud op hoofdlijnen, en een korte schets van ‘de wet in zijn omgeving’.
2.1 Voorgeschiedenis
Toen begin jaren tachtig van de vorige eeuw de kunstmatige voortplanting door middel van in vitro
fertilisatie (ivf) haar intrede had gedaan in ons land, werd duidelijk dat er bij deze behandeling embryo’s
overbleven die eventueel voor medisch wetenschappelijk onderzoek gebruikt zouden kunnen
worden. De opvattingen in de maatschappij over de toelaatbaarheid van dergelijk gebruik liepen sterk
uiteen. Eind jaren tachtig nam de regering het standpunt in dat wetenschappelijk onderzoek met embryo’s
slechts bij uitzondering zou mogen plaatsvinden en daarom aan wettelijke regels zou moeten
worden gebonden. Een voorstel, opgenomen in het voorstel van Wet medische experimenten, opende
de mogelijkheid om bij AMvB bepaalde handelingen met embryo’s te verbieden. Een kritisch advies
van de Raad van State leidde in 1992 tot een nieuw voorstel tot wijziging van de Wet inzake medische
experimenten in verband met regelingen inzake handelingen met menselijke embryo’s en geslachtscellen.
Volgens dat wetsvoorstel zou alleen wetenschappelijk onderzoek worden toegestaan waarbij
het embryo niet wordt beschadigd. 8 Na wederom een kritisch oordeel van de Raad van State werd in
februari 1993 een sterk gewijzigd voorstel voor een tijdelijke regeling ingediend. 9 Dit wetsvoorstel
kende de mogelijkheid om wetenschappelijk onderzoek met embryo’s, waarvoor toen door de beroepsgroep
op vrijwillige basis een moratorium was ingesteld, bij AMvB te verbieden. Na de kabinetswisseling
van 1994 trok de regering dit wetsvoorstel in en zette in een notitie de hoofdlijnen uiteen
voor een nieuwe, definitieve regeling. 10 Deze hoofdlijnen waren: bepaalde handelingen worden
verboden waaronder het doen ontstaan van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek; wetenschappelijk
onderzoek met embryo’s wordt toegestaan onder de voorwaarden uit het wetsvoorstel
van 1993, met als extra criterium dat het onderzoek gericht moet zijn op nieuwe kennis op het gebied
van onvruchtbaarheid, kunstmatige voortplanting of erfelijke en aangeboren aandoeningen. Ook
toetsing door een centrale commissie maakte deel uit van de contouren in de notitie. De notitie kreeg
8 RM den Hartog-van Ter Tholen, Beleidsvorming over het omgaan met embryo’s bij politieke en maatschappelijke dissensus, in:
beleid en ethiek, red. FWA Brom e.a., Assen 1993, p. 112-124.
9 Kamerstukken II 1992/93, 23 016, nrs. 1-2.
10 Kamerstukken II 1994/95, 23 016, nr. 7.
31