Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

6
Ervaringen in de praktijk
6.1 Het veld
Dit hoofdstuk is een verslag van het empirisch onderzoeksdeel van de evaluatie van de Embryowet.
De aanpak is beschreven in hoofdstuk 1. Na een beknopte beschrijving (6.1) van het ‘veld’, ofwel het
werkingsgebied van de Embryowet, volgt in 6.2 een beschrijving van de ervaringen met en de opvattingen
over de werking van de wet in de ivf-instellingen. 6.3 is gewijd aan de ervaringen van patiënten
en donoren, gepeild met behulp van vragenlijsten. 6.4 gaat over de ervaringen van wetenschappers
met de wet en over het onderzoek naar de toetsing van onderzoeksprotocollen door de CCMO.
De wijze waarop kwaliteitsbewaking en toezicht op naleving van de Embryowet plaatsvinden is het
onderwerp van 6.5. De belangrijkste bevindingen zijn samengevat in 6.6.
Op dit moment zijn er in Nederland dertien instellingen met een ivf-laboratorium. Hiervan zijn er acht
verbonden aan een academisch ziekenhuis, vier aan perifere ziekenhuizen, en één aan een zelfstandige
kliniek. De ivf-instellingen hebben een laboratoriumdeel en een klinisch deel. In het laboratorium
vindt de bewerking van geslachtscellen en de bevruchting plaats. De klinische afdeling is verantwoordelijk
voor de ivf-behandeling. Hieronder vallen onder meer de hormoonbehandeling, de eicelpunctie
en de embryotransfer. Soms verrichten laboratoria ook voor andere klinieken het laboratoriumdeel
van de ivf-behandeling (transport-ivf). Dan omvat het klinische deel slechts de embryotransfer. Bij
transport-ivf neemt de perifere kliniek voor en na de embryotransfer de klinische zorg op zich.
In de klinieken worden verschillende vruchtbaarheidsbehandelingen gegeven. Naast de klassieke ivf is
het sinds 1995 ook mogelijk een eicel te injecteren met een zaadcel om op die manier een bevruchting
tot stand te brengen. Deze behandeling, bekend als Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie (ICSI),
maakt het mogelijk om ook ernstige mannelijke subfertiliteit te behandelen. Alle klinieken voeren
zowel ivf als ICSI-behandelingen uit.
Zowel ivf als ICSI kan gedaan worden met donorcellen. Dit kunnen zowel zaadcellen als eicellen zijn.
Eiceldonatie vindt in acht klinieken plaats. Embryo’s die in het laboratorium gevormd zijn, zich goed
ontwikkelen en niet in de baarmoeder worden teruggeplaatst, kunnen worden ingevroren voor later
gebruik (embryocryopreservatie). In alle klinieken wordt van deze techniek gebruik gemaakt.
Voor de medewerkers van ivf-instellingen die betrokken zijn bij ivf- en ICSI-behandelingen zijn er verschillende
beroepsverenigingen: voor de gynaecologen de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en
Gynaecologie (NVOG), voor de fertiliteitsartsen de Vereniging Voor Fertiliteitsartsen (VVF), voor de
klinisch-embryologen de vereniging voor Klinisch Embryologen (KLEM). De NVOG kreeg bij de voorbereiding
van de wet de gelegenheid commentaar te geven op de conceptwettekst. De KLEM voert een
63