Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

8
Eiceldonatie in de toekomst
Als het verbod om embryo’s speciaal tot stand te brengen voor andere doelen dan een zwangerschap
(art. 24 onder a) wordt opgeheven, kunnen (nieuwe) dilemma’s ontstaan in verband met eiceldonatie.
Wilsbekwame meerderjarigen kunnen, na opheffing van dit verbod, ingevolge het dan geldende artikel
9 hun geslachtscellen ter beschikking stellen voor het speciaal tot stand brengen van embryo’s ten
behoeve van het in kweek brengen van embryonale cellen met het oog op transplantaties bij de mens
die uitsluitend met gebruikmaking van cellen van speciaal tot stand gebrachte embryo’s kunnen worden
verricht, en ten behoeve van ingevolge deze wet toegestaan onderzoek met die embryo’s. Op toekomstige
donaties voor deze doelen zijn de ‘gewone’, in paragraaf 2.3 beschreven voorwaarden voor
geslachtsceldonatie (artikelen 5 t/m 8) van toepassing, die voor de praktijk nader zijn uitgewerkt in
het Modelreglement Embryowet.
Hoewel voor het tot stand brengen van embryo’s voor andere doelen dan zwangerschap zowel zaadals
eicellen kunnen worden gedoneerd, is dit hoofdstuk beperkt tot eiceldonatie, omdat deze in de
onderhavige context het meest relevant is en, gelet op de positie en bescherming van donoren, de
meeste vragen oproept. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan bod: mogelijke doelen van eiceldonatie
en typen eiceldonoren (8.1); gevolgen van te verwachten schaarste aan eicellen (8.2); de
vraag of deze nopen tot een heroverweging van het mogelijk maken van eiceldonatie om embryo’s te
doen ontstaan anders dan voor een zwangerschap (8.3); de vraag of de Embryowet bij het bestaan
van deze mogelijkheid voldoende bescherming biedt aan donoren (8.4); alternatieve wijzen om eicellen
te verkrijgen (8.5), en de vraag of eiceldonoren een vergoeding zouden mogen of moeten ontvangen
(8.6). 8.7 bevat de belangrijkste bevindingen.
8.1 Doelen van eiceldonatie en typen eiceldonoren
Het ‘klassieke’ doel van eiceldonatie is hulpverlening, zowel aan paren waarvan de vrouw onvruchtbaar
is en voor een zwangerschap is aangewezen op het gebruik van donoreicellen, als aan paren met
een hoog genetisch risico op het krijgen van een gehandicapt kind die geen gebruik wensen te maken
van hun eigen gameten of van PGD (of waarvoor PGD niet mogelijk is). Momenteel worden eicellen
die in het kader van een ivf-behandeling onbevrucht zijn gebleven, ook gedoneerd voor wetenschappelijk
onderzoek. In Nederland is eiceldonatie vooralsnog uitsluitend toegestaan ten behoeve van de
zwangerschap van een ander, alsmede voor wetenschappelijk onderzoek voorzover daarbij geen embryo’s
tot stand worden gebracht. Na opheffing van het verbod om embryo’s voor wetenschappelijk
onderzoek en andere doelen dan een zwangerschap tot stand te brengen, is ook donatie van eicellen
voor het doen ontstaan van embryo’s voor zulke doeleinden toegestaan. Eicellen mogen dan worden
89