Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

waar men het niet zo nauw neemt met het vrijwillig informed consent. 148 De globalisering van de
handel in eicellen kan leiden tot exploitatie van arme en analfabete vrouwen. Een ander gevolg van
schaarste zou in de verdere toekomst – als therapeutische toepassingen daadwerkelijk mogelijk worden
en geschikte alternatieven ontbreken – kunnen zijn dat een aantal patiënten niet kan worden geholpen.
Dit gevaar is met name groot voor patiënten die geen beroep kunnen doen op een donor in
eigen kring.
8.3 Uitbreiding van doelen van eiceldonatie
Van meet af aan riep eiceldonatie ethische vragen en bedenkingen op. Het ging daarbij toen vooral
om eiceldonatie ten behoeve van hulp bij voortplanting. Die bedenkingen betroffen twee aspecten: de
gezondheidsrisico’s voor de donor en de mogelijk bedreigde vrijwilligheid van de donatie. In de Embryowet
wordt eiceldonatie toegelaten maar wel aan voorwaarden gebonden, hetgeen in overeenstemming
is met de heersende internationale opvattingen. 149 In het licht van de dreigende schaarste
zou opnieuw de vraag kunnen worden gesteld of het wel wenselijk is dat de Embryowet straks ook
ruimte biedt voor eiceldonatie voor niet-reproductieve doelen. Dat is aanleiding om de ‘oude’ bedenkingen
in dit verband in herinnering te brengen.
Aangaande de risico’s van eiceldonatie is gewezen op psychologische risico’s van donatie ten behoeve
van hulp bij voortplanting; als de donor een bekende is van de ontvangers, zou donatie kunnen leiden
tot rolverwarring en conflicten met de ouders. 150 Voor donerende ivf-patiënten bestaat het risico dat
het afstaan van enkele eicellen de kans op een eigen zwangerschap verkleint. Als risico van de interventies
ter verkrijging van voldoende eicellen geldt als eerste de hormoonbehandeling, met een geschat
risico van ongeveer 1% op ernstige vormen van het hyperstimulatiesyndroom. 151 Dit risico is de
laatste jaren gereduceerd, onder meer door een lagere dosering van hormonen. Aan de punctie kleeft
een risico op een infectie, mogelijk resulterend in een verminderde vruchtbaarheid van de donor. 152
Dit risico wordt geschat op maximaal 0,2 %. 153 Naast het fysieke ongemak en de pijn van de punctie
kan de procedure leiden tot psychologische druk en emotionele stress. 154 De peiling in het kader van
deze evaluatie (hoofdstuk 6) liet zien dat de meerderheid van de ondervraagde eiceldonoren de procedure
niet bijzonder belastend vond.
De mogelijke opvatting dat deze risico’s – die zoals gezegd de laatste jaren enigszins zijn verkleind –
disproportioneel zouden zijn als het gaat om eiceldonatie voor het tot stand brengen van embryo’s
148 D Dickenson, Commodification of human tissue: implications for feminist and developmental ethics. Developing World Bioethics
2002;2(1):55-63; D Dickenson, Ethics watch. The threatened trade in human ova. Nature Reviews Genetics 2004;5(3):167.
149 Gezondheidsraad 1998; Human Fertilisation and Embryology Authority. SEED Report. London: HFEA, 2005; Royal Commission on
New Reproductive Technologies. Proceed with care. Final report of the Royal Commission on new reproductive technologies.
Ottawa: Canada Communications Group, 1993; The American Society for Reproductive Medicine. (2004). Guidelines for oocyte
donation. Fertility and Sterility, 82(suppl. 1), S13-S15.
150 Gezondheidsraad 1998.
151 National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health, Fertility, Assessment and treatment for people with fertility
problems. Clinical Guideline . London: RCOG Press, 2004.
152 De Wert en Evers 1993; Gezondheidsraad 1998.
153 Persoonlijke mededeling van MJ Heineman, januari 2006.
154 F Baylis (2000), Our cells / ourselves: creating human embryos for stem cell research. Women's Health Issues, 10(3), 140-145.
91