Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

zijn het nabootsen van de reprogrammering van de somatische celkern door de (ontkernde) eicel via
een chemische prikkeling van de somatische cel(-kern). Vragen zijn onder andere of voor de ontwikkeling
van deze techniek uiteindelijk, aansluitend bij wetenschappelijk onderzoek met dierlijke gekloonde
embryo’s, geen wetenschappelijk onderzoek met menselijke gekloonde embryo’s nodig is. 128 Bovendien
bestaat wellicht het risico dat men door toepassing van de bedoelde chemische prikkel onbedoeld
totipotente cellen (het morele equivalent van embryo’s) in plaats van pluripotente cellen
krijgt. 129 Wat is dan de winst voor degenen die juist het instrumenteel gebruik van embryo’s willen
voorkomen
7.1.8 Restembryo’s als bron van gematchte menselijke embryonale stamcellen
Bij het probleem van afstoting van menselijke embryonale stamcellen gaat de aandacht vooral uit
naar celkerntransplantatie als methode om gematchte embryo’s en menselijke embryonale stamcellen
te verkrijgen. Kan afstoting wellicht ook worden voorkomen door een inventiever gebruik van restembryo’s
Te noemen zijn: het aanleggen van een celbank met menselijke embryonale stamcellijnen
waarin zoveel mogelijk HLA-typen zijn opgeslagen, zodat voor (bijna) iedereen een goede match
is te vinden. De verwachting is dat veel, maar lang niet alle patiënten zodoende adequaat zouden
kunnen worden geholpen. 130 Een dergelijke bank moet dus waarschijnlijk niet als panacee worden
gezien, maar als een complementaire strategie. Voorts genetische modificatie van menselijke embryonale
stamcellen, die zou kunnen leiden tot de preventie van de immuunrespons en afstoting. 131
Hoewel dit in principe is interessante optie is, is er nog een lange weg te gaan voor dit mogelijk wordt.
Als derde optie wordt genoemd de inductie van tolerantie. Hierbij zou men eerst hematopoietische
cellen, ontwikkeld uit stamcellen van een restembryo, transplanteren, enige tijd later gevolgd door de
transplantatie van het voor de behandeling vereiste specifieke type (neurale, spier-, etc.) cellen, ontwikkeld
uit stamcellen van hetzelfde restembryo. 132 Ook deze optie vergt nog veel onderzoek.
7.1.9 Overzicht
Uit het overzicht van de ontwikkeling van celtherapie (7.1) kan vooralsnog het volgende worden geconcludeerd.
Het is onduidelijk of er op termijn inderdaad behoefte is aan (klinische toepassing van)
therapeutisch kloneren. Tal van alternatieve vormen en bronnen van celtherapie zijn voorwerp van
onderzoek, maar het is te vroeg om te kunnen beoordelen of deze in de behoefte aan stamcellen voor
transplantatiedoelen zullen kunnen voorzien. Hoewel van bepaalde vermeende alternatieven wordt
128 Stem Cell Research: Medical progress with responsibility. A report from the chief medical officer’s expert group reviewing the
potential of developments in stemcell research and cell nuclear replacement to benefit human health. Department of Health,
2000.
129 President’s Council 2005.
130 JS Bradley, EM Bolton, RA Pedersen, ES cells for transplantation: coping with immunity. In: Odorico 2002 p. 231-256; CJ Taylor,
EM Bolton, S Pocock, LD Sharples, RA Pedersen, JA Bradley, Banking on human embryonic stem cells: estimating the number of
donor cell lines needed for HLA matching. The Lancet 2005;366:2019-2925; JC StJohn, J Alderson, Stem-cell banking: the size of the
task. The Lancet 2005;366:1991-1992.
131 M Drukker, SK Dhara, N Benvenisty, Genetic engineering of human embryonic stem cells. In: Odorico 2002 p. 215-230.
132 M Sykes, Mixed chimerism and transplant tolerance. Immunity 2001;14:417-424; Bradley et al. 2002.
82