Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

embryonale stamcellen onder voorwaarden wel toegestaan. 59 In de Duitse wet is pas sprake van een
embryo vanaf de kernversmelting, hetgeen betekent dat een embryo van één dag oud nog geen embryo
is in de zin van de Duitse wet. In Luxemburg en Portugal is nog geen wetgeving.
Er zijn intussen vier Europese landen met een wet die liberaler is dan de Nederlandse: het Verenigd
Koninkrijk, België, Zweden en Finland. 60 In het Verenigd Koninkrijk (2001) is het tot stand brengen
van embryo’s via celkerntransplantatie speciaal voor wetenschappelijk onderzoek onder strikte voorwaarden
toegestaan. 61 Dergelijk onderzoek zou op termijn kunnen leiden tot therapeutisch kloneren
(zie hoofdstuk 7). Wetenschappelijke onderzoeksvoorstellen moeten worden voorgelegd aan – en
goedgekeurd door – een autonoom landelijk orgaan, de Human Fertilisation and Embryology Authority
(HFEA). In België (2003) is het tot stand brengen van embryo’s speciaal voor wetenschappelijk onderzoek
verboden, tenzij het doel van het onderzoek niet kan worden bereikt met onderzoek op restembryo’s.
62 Deze uitzondering betekent dat celkerntransplantatie ter verkrijging van embryonale stamcellen
met bepaalde eigenschappen is toegestaan, omdat die verkrijging niet mogelijk is met restembryo’s
en omdat het beoogt bij te dragen aan het voorkomen of behandelen van ziekten. In Zweden
(2005) geldt geen wettelijk verbod meer op het tot stand brengen van embryo’s speciaal voor wetenschappelijk
onderzoek. 63 Celkerntransplantatie is toegestaan in het kader van wetenschappelijk onderzoek,
evenals donatie van eicellen voor dat doel. Volgens een regeringsstandpunt in Finland (2005)
is het speciaal tot stand brengen van embryo’s ter verbetering van de ivf-techniek toegestaan. Het tot
stand brengen van embryo’s door middel van celkerntransplantatie is in Finland niet verboden, omdat
cellen ontstaan door die techniek niet als een embryo (een levende groep cellen als resultaat van bevruchting
en niet geïmplanteerd in de baarmoeder) worden beschouwd. 64 Het reproductief kloneren
van embryo’s is in alle Europese landen verboden.
In Europa is al met al sprake van een grote dynamiek op het gebied van wetgeving over embryo’s: in
de afgelopen drie jaar zijn de wetten versoepeld in het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Duitsland, Frankrijk,
Denemarken en Zwitserland. In Italië zijn de grenzen juist strakker aangehaald en is in 2005 een
poging tot versoepeling bij referendum mislukt. België heeft sinds 2003 een wet en in Finland staat
een wetswijziging op stapel, in beide gevallen liberaler dan de Embryowet.
Buiten Europa hebben Zuid-Korea, Singapore en China wetgeving die het speciaal tot stand brengen
van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek toestaat. In de Verenigde Staten (VS) is wetenschappelijk
onderzoek met embryo’s niet wettelijk geregeld, maar daar gelden strenge beperkingen voor financiering
door de federale overheid. Overheidsgeld mag alleen worden besteed aan onderzoek met
59 Stammzellgesetz 29.6.2002, Stand der Gesetzgebung des Bundes, 14. Wahlperiode.
60 N Jeger, Menselijk reproductief en therapeutisch kloneren: een juridische stand van zaken en een niet-juridische evaluatie, TvGR
2004, p.429-444.
61 Human Fertilisation and Embryology Act 1990; Regulations 2001 (Statutory Instrument 2001 n. 188); Human Reproductive Cloning
Act 2001. www.hmso.gov.uk; M ten Horn, Therapeutic Cloning and Stem Cell Research in the UK and the Netherlands, Internshipreport,
Den Haag, 2005.
62 Wet betreffende het onderzoek op embryo’s in vitro, 11 mei 2003. www.senat.be; G Pennings, New Belgian Law on Research on
Human Embryos: Trust in Progress to Medical Science, J of Assisted Reproduction and Genetics, 2003, p.343-346.
63 Government Bill 2003/04:148 inhoudend wijziging van de Act concerning research on fertilised eggs, per 1 januari 2005 van kracht.
www.smer.gov.se
64 Medical Research Act 1999. Eind 2005 wordt naar verwachting een wetsvoorstel ingediend tot wijziging van deze wet. Zie ook
Opinion of the National Advisory Board on Health Care Ethics, Helsinki 29 april 2005. www.om.fi.
49