Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

Een tweede vraag is of de definitie van ‘embryo’ in de Embryowet niet tegelijk te veelomvattend is. De
definitie ‘cel of samenhangend geheel van cellen met het vermogen uit te groeien tot een mens’ sluit
immers niet uit, dat iedere cel of samenhangend geheel van cellen waarvan met inzet van geavanceerde
technologie een (levensvatbaar) embryo kan worden gemaakt, als embryo moet worden beschouwd
en beschermd. Een dergelijke inclusieve definitie zou onder andere betekenen dat ook iedere
lichaamscel een embryo is. Via celkerntransplantatie kunnen lichaamscellen immers tot embryo worden
omgebouwd. 86 Dit is een tweede reden om vragen te stellen bij de huidige definitie van het embryo.
5.2.1 Afzien van een definitie van het embryo
Valt een adequate definitie van het embryo die noch te veel, noch te weinig omvat, wel te geven Er is
in het Verenigd Koninkrijk voorgesteld om af te zien van een wettelijke definitie van embryo: ‘The attempt
to define an embryo in the HFEA Act has proved to be counter-productive, and we recommend
that any future legislation should resist the temptation to redefine it. We consider that a better approach
would be to define the forms of embryo that can be implanted and under what circumstances.
Using this approach, only those forms of embryo specified by the legislation, such as those created by
fertilisation, could be implanted in the womb and thereby used for reproductive purposes. Other forms
of embryo would be regulated insofar as they are created and used for research purposes.’ 87 Een eerste
probleem van deze benadering is dat onduidelijk is welke entiteiten die niet in aanmerking komen
voor terugplaatsing als ‘forms of embryo’ moeten worden beschouwd, waarvoor regulering dan aangewezen
zou zijn. Een ander belangrijk bezwaar is, dat het in onze rechtscultuur ondenkbaar is om
een wet te hebben die grenzen stelt aan handelingen met embryo’s zonder dat daarin een definitie
van het begrip embryo voorkomt.
Het mag dan lastig zijn een sluitende definitie te maken van het begrip embryo: als de wetgever het
embryo wil beschermen, is een wettelijke omschrijving van het begrip nodig als grondslag voor deze
bescherming. Als men ook niet-levensvatbare embryo’s wil beschermen, zal een nieuwe definitie ook
niet-levensvatbare embryo’s moeten omvatten, en cellen of entiteiten die slechts met behulp van geavanceerde
technologie zouden kunnen worden omgebouwd tot embryo moeten uitsluiten. Als
nieuwe definitie is onlangs voorgesteld: ‘de bevruchte eicel, of iedere daaraan functioneel equivalente
cel, en het geheel van cellen dat zich daaruit, voorafgaand aan de eventuele geboorte, ontwikkelt. 88
De beoordeling of deze tentatieve definitie inhoudelijk en wetstechnisch adequaat is dan wel dat er
een betere is, vergt nadere studie.
5.2.2 De morele status van niet-levensvatbare menselijke embryo’s
Voorafgaand aan een eventuele nieuwe embryodefinitie zal opnieuw moeten worden nagedacht over
de vraag wat de wetgever precies wil beschermen. Zijn dat alle embryo’s, ook de embryo’s die het
vermogen missen om uit te groeien tot mens Er moet opnieuw worden nagedacht over de morele en
86 De Wert 2001, Gezondheidsraad 2005.
87 The Science and Technology Committee van het Britse House of Commons. Human Reproductive Technologies and the Law.
London, 2005
88 Gezondheidsraad 2005.
55