Evaluatie embryowet - Rijksuniversiteit Groningen

ij uit den boze. 158 Het veelvuldig gebruik van bijvoorbeeld termen als ‘therapeutisch kloneren’ bij
stamcelonderzoek, waar in feite sprake is van celkerntransplantatie voor wetenschappelijk onderzoek,
moet dan ook worden vermeden. 159 Waar herleidbaarheid van in onderzoek of toekomstige therapie
gebruikte embryonale cellen nodig is, dient men eiceldonoren adequaat te informeren over de implicaties
daarvan, ook met het oog op het waarborgen van zeggenschap. 160 Sommige donoren zullen
wellicht geen moeite hebben met donatie voor de ontwikkeling van reproductieve technologie, maar
wel met de totstandkoming van herleidbare, eeuwig verder delende ‘onsterfelijke’ cellijnen, zeker als
deze zouden kunnen worden uitgewisseld tussen verschillende laboratoria in verschillende landen. 161
Voorafgaande counseling door een onafhankelijke deskundige is van groot belang. Dit is voor eiceldonatie
ten behoeve van een zwangerschap al geformuleerd in het Modelreglement Embryowet, maar is
evenzeer – zij het deels om andere redenen – van belang bij eiceldonatie voor wetenschappelijk onderzoek
en voor het tot stand brengen van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek.
Maatregelen ter verdere beperking van de risico’s maken deel uit van goed hulpverlenerschap. Er ligt
hier vooralsnog geen taak voor de wetgever. Het is de taak van de beroepsgroep om zich voortdurend
in te spannen voor verbetering van de kwaliteit van het medisch handelen en het formuleren van inhoudelijke
voorwaarden. 162 Te denken valt aan het beperken van het aantal hormoonbehandelingen
dat een eiceldonor mag ondergaan, het consequent kiezen voor milde stimulatie van de eierstokken
ook als dat leidt tot een geringere opbrengst aan donoreicellen, het categorisch uitsluiten van vrouwen
die zelf nog een kinderwens hebben en het zoveel mogelijk uitsluiten van eiceldonoren met een
verhoogd risico op het hyperstimulatiesyndroom. In het Modelreglement Embryowet is de benadering
van de Gezondheidsraad 163 overgenomen dat ivf-patiënten alleen in omschreven uitzonderlijke gevallen
om eiceldonatie mag worden gevraagd. Tegen de achtergrond van mogelijke toenemende druk
op vrouwen is deze terughoudendheid te meer van belang.
Zowel gelet op schaarste aan donoreicellen als op de belangen van eiceldonoren lijkt een nadere discussie
over het eventueel prioriteren van typen onderzoek wenselijk. Hiervoor kunnen, behalve aan de
beschermwaardigheid van het embryo, bijkomende argumenten worden ontleend aan de bij wetenschappelijk
onderzoek met embryo’s gangbare eis, dat het wetenschappelijk onderzoek moet leiden
tot nieuwe inzichten die niet op een andere, minder ingrijpende, manier verkregen kunnen worden.
Tevens is onderzoek nodig naar de vraag of, zolang er schaarste aan eicellen bestaat en invasieve ingrepen
bij eiceldonoren nodig zijn, wetenschappelijk onderzoek naar klinisch relevante, therapeutische
onderzoeksdoelen geen prioriteit verdient boven fundamenteel wetenschappelijk onderzoek,
waarvan vooraf moeilijk is vast te stellen of er een concrete toepassing zal zijn.
158 D Magnus, MK Cho, Issues in oocyte donation for stem cell research. Science 2005;308:1747-1748.
159 G de Wert, Humane embryonale stamcellen als Heilige Graal. Filosofie & Praktijk, 2001.
160 Committee on Guidelines for Human Embryonic Stem Cell Research, Board on Life Sciences, National Research Council, Board on
Health Sciences Policy, & Institute of Medicine. Guidelines for human embryonic stem cell research. Prepublication Copy.
Washington DC: The National Academy of Sciences, 2005.
161 B Lo, V Chou, MI Decars, et al, Consent from donors for embryo and stem cell research. Science 2003;301:921.
162 G de Wert, Ethiek van de voortplantingsgeneeskunde. In MJ Heineman, OP Bleker, JLH Evers & APM Heintz (red.), Obstetrie en gynaecologie.
De voortplanting van de mens. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, p 23-60; J Johnston, (2004, March 8). The women
behind cloning. New York Times, pp. A19. D Magnus, & MK Cho, (2005). Issues in Oocyte Donation for Stem Cell Research. Science,
308(5729), 1747-1748.
163 Gezondheidsraad 1998.
93