Evi<strong>de</strong>nce-based richtlijn ‘Mensen <strong>met</strong> migraine... aan <strong>het</strong> <strong>werk</strong>!’1 <strong>het</strong> functioneren van een persoon als organisme, als „lichaam‟; kernbegrippen bij ditperspectief zijn „functies‟ (fysiologische en mentale eigenschappen van <strong>het</strong> menselijkorganisme) en „anatomische eigenschappen‟ (positie, aanwezigheid, vorm en continuïteitvan on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len van <strong>het</strong> menselijk lichaam). Als er problemen zijn <strong>met</strong> functies ofanatomische eigenschappen spreekt men over „stoornissen‟;2 <strong>het</strong> functioneren van een individu op basis van zijn of haar han<strong>de</strong>len; hierbij gaat <strong>het</strong> omwelke activiteiten iemand zelf kan uitvoeren/uitvoert. Dit perspectief heeft als kernbegrip„activiteiten‟ (on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len van iemands han<strong>de</strong>len) en, als negatieve term, „beperkingen‟(moeilijkhe<strong>de</strong>n die iemand heeft <strong>met</strong> <strong>het</strong> uitvoeren van activiteiten);3 <strong>het</strong> functioneren van een persoon in <strong>het</strong> ka<strong>de</strong>r van zijn/haar <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong>samenleving; bij participatie gaat <strong>het</strong> erom of iemand, in zijn/haar eigen omgeving,meedoet, dat wil zeggen <strong>de</strong>elneemt aan <strong>het</strong> maatschappelijk leven op alle voor hem/haarrelevante levensterreinen. Aan <strong>de</strong> basis daarvan ligt on<strong>de</strong>r meer <strong>het</strong> geaccepteerd zijn,<strong>het</strong> gebruik kunnen en mogen maken van voorzieningen en <strong>het</strong> daar ook daad<strong>werk</strong>elijkgebruik van maken. Dit raakt <strong>de</strong> „human rights‟, <strong>de</strong> rechten die ie<strong>de</strong>r mens heeft. Ditperspectief heeft als kernbegrippen „participatie‟ (iemands <strong>de</strong>elname aan <strong>het</strong>maatschappelijk leven) en „participatieproblemen‟ (problemen die iemand heeft <strong>met</strong> <strong>het</strong><strong>de</strong>elnemen aan <strong>het</strong> maatschappelijk leven).Naast <strong>de</strong> drie blokjes die <strong>het</strong> functioneren van mensen representeren, zijn in <strong>het</strong> ICF-schemadrie blokjes opgenomen waarin factoren staan die van invloed zijn op <strong>het</strong> functioneren. Dat zijn<strong>de</strong> bij een persoon aanwezige- ziekte(n), aandoening(en) en letsel(s)- externe factoren (zoals <strong>het</strong> klimaat, <strong>de</strong> woonomgeving, <strong>het</strong> <strong>werk</strong> en <strong>het</strong> beschikbarefinanciële budget)- persoonlijke factoren (zoals leeftijd, geslacht, leefstijl, opleiding).De externe en persoonlijke factoren kunnen zowel een positieve (stimuleren<strong>de</strong>) als eennegatieve (belemmeren<strong>de</strong>) invloed hebben op iemands functioneren en op <strong>het</strong> herstel vanfunctioneringsproblemen. Om die re<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>rgelijke factoren ook wel aangeduid alsgezondheids<strong>de</strong>terminanten of, in negatieve zin, als risicofactoren, factoren die <strong>de</strong> kans op <strong>het</strong>ontstaan van functioneringsproblemen vergroten dan wel herstel belemmeren.Naast <strong>het</strong> schema bevat <strong>de</strong> ICF een aantal classificaties voor <strong>de</strong> blokjes uit <strong>het</strong> schema: een classificatie functies een classificatie anatomische eigenschappen een classificatie activiteiten & participatie een classificatie externe factoren.Er is nog geen classificatie beschikbaar voor persoonlijke factoren. Internationaal wordt daaraan ge<strong>werk</strong>t, maar consensus is nog niet bereikt.De medische factoren kunnen beschreven wor<strong>de</strong>n <strong>met</strong> <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> medischeclassificaties.- 111 -
Evi<strong>de</strong>nce-based richtlijn ‘Mensen <strong>met</strong> migraine... aan <strong>het</strong> <strong>werk</strong>!’Werkgerelateer<strong>de</strong> externe factorenIn <strong>de</strong> ICF is er wel een lijst externe factoren, maar <strong>werk</strong>gerelateer<strong>de</strong> externe factorenontbreken groten<strong>de</strong>els. Om die re<strong>de</strong>n is voorgesteld (Heerkens, 2006) om <strong>de</strong> externe<strong>werk</strong>gerelateer<strong>de</strong> factoren ver<strong>de</strong>r in te <strong>de</strong>len in:Werkgerelateer<strong>de</strong> externe factoren- 4 A‟s* arbeidsinhoudX <strong>werk</strong>drukX regelmogelijkhe<strong>de</strong>nX herstelmogelijkhe<strong>de</strong>n* arbeidsvoorwaar<strong>de</strong>nX scholingsmogelijkhe<strong>de</strong>nX mobiliteit (variatie locatie / tij<strong>de</strong>n)* arbeidsomstandighe<strong>de</strong>nincl. gezon<strong>de</strong> <strong>werk</strong>plek* arbeidsverhoudingenincl. lei<strong>de</strong>rschap, samen<strong>werk</strong>ing, wijze van communiceren- Eigenschappen bedrijf* soort / omvang bedrijf* organisatieveran<strong>de</strong>ringen- Macro-<strong>de</strong>terminantenincl. wetgeving, zorgverzekering, vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> financiënWaarom <strong>de</strong> ICF gebruiken?Voor <strong>de</strong> bedrijfs- en/of verzekeringsarts, kan <strong>de</strong> ICF relevant zijn voor:Het vastleggen van <strong>de</strong> klachten van <strong>de</strong> patiënt/cliëntHet vastleggen van <strong>de</strong> eigen bevindingen tij<strong>de</strong>ns <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoekHet vastleggen van <strong>de</strong> „bedrijfsgeneeskundige of verzekeringsgeneeskundige diagnose‟;ervan uitgaand dat dit meer is dan „alleen‟ <strong>het</strong> medische verhaal van <strong>de</strong> cliëntHet vastleggen van <strong>de</strong> functionele mogelijkhe<strong>de</strong>nWaar relevant: <strong>het</strong> vastleggen van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>ldoelenWaar relevant: <strong>het</strong> vastleggen van <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lresultaten.Het gebruik van <strong>de</strong> ICF kan lei<strong>de</strong>n tot betere samen<strong>werk</strong>ing omdat verschillen<strong>de</strong> professionalsop <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze naar een cliënt gaan kijken en elkaars taal beter gaan verstaan.- 112 -