2012 İlerleme Raporu - Avrupa Birliği Bakanlığı

AnayasaYeni Anayasa çalışmaları, eşit temsile dayanan partiler arası mutabakatı ve yeni metinde esasailişkin ön şart getirilmesinden kaçınılması kararını takiben Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nunoluşturulmasıyla başlamıştır. Komisyon, TBMM’deki dört siyasi partiden üçer milletvekilininkatılımıyla oluşturulmuştur. Komisyon’un çalışma esasları, Komisyon’un kapsayıcılık veistişareye yönelik taahhüdünü yansıtmakta olup, oybirliği ile karar alınmasını ve herhangi birpartinin çekilmesi halinde yetkilerinin sona ermesini öngörmektedir.Uzlaşma Komisyonu, TBMM’de temsil edilmeyen siyasi partilerin, devlet organlarının, meslekbirliklerinin, sendikaların ve sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini almak amacıyla, Kasım 2011ile Nisan 2012 arasında geniş bir yelpazede yer alan paydaşlarla istişarede bulunmuştur.Gayrimüslim azınlıkların temsilcileri ilk defa, TBMM tarafından resmi olarak kabul edilmiştir.Ayrıca Komisyon üyeleri, Türkiye çapında sivil toplum platformları tarafından düzenlenen halkaaçık etkinliklerde yer almışlardır. Görüşlerin yazılı olarak alınabilmesi amacıyla bir internetsitesi kurulmuş, bu siteye 25.000’in üzerinde katkı gelmiştir. Çok sayıdaki yerel ve ulusaldüzeydeki sivil girişim, vatandaşlar arasında ve medyada canlı bir tartışma ortamınınyaratılmasına imkân sağlamıştır.Ancak, Komisyon’un çalışmasını takiben sürecin nasıl işleyeceği belirsizdir. YürürlüktekiAnayasa’da (175. madde) sadece mevcut metinde değişiklik yapılması düzenlenmiştir. Şeffaflıkkonusunda bazı sınırlamalar bulunmaktadır; sivil toplum ve diğer kuruluşlar tarafından Komisyon’asunulan görüşler internetten kaldırılmış veya hiç yayımlanmamıştır.Anayasa’nın esasına ilişkin olarak, mutabakatın önündeki kilit zorluklar arasında, güçler ayrılığı,devlet-toplum-din ilişkileri ve Kürt meselesi (vatandaşlık, ana dilin kullanılması ve yerindenyönetim) konularındaki görüşler bulunmaktadır. Temmuz ayında temel haklar ve özgürlüklerkonusunda detaylı bir not sunan BDP, net tavır sergileyen tek parti olmuştur. Başkanlık veya yarıbaşkanlık sisteminin getirilmesi ihtimali tartışılmıştır.2010’da yapılan Anayasa değişikliklerinin uygulanmasına ilişkin olarak daha fazla ilerlemesağlanması sınırlı düzeyde kalmıştır. Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu, toplu sözleşme hakkınadair hükümleri içerecek şekilde değiştirilmiştir, ancak özel sektör çalışanlarının toplu sözleşme, grevve lokavt haklarına yönelik kanunlar ile Adalet Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun,Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve askeri yargı ile ilgili kanun hâlâ yasalaşmamıştır.Sonuç olarak, yeni Anayasa çalışmalarına ilişkin olarak olumlu adımlar atılmıştır. Şeffaflıkkonusunda bazı sınırlamalar söz konusu olsa da demokratik ve katılımcı bir süreç uygulanmıştır.Yeni Anayasa, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıklara saygı ve azınlıklarınkorunmasını teminat altına alan kurumların istikrarını güçlendirmeli ve başta Kürt meselesi olmaküzere uzun süreden beri devam eden sorunları ele almalıdır. Uzlaşma ruhunun devam ettirilmesi vemümkün olan en geniş istişarenin sağlanması, yeni Anayasanın meşruiyeti için kilit unsur teşkiletmektedir. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliklerinde daha fazla ilerleme sağlanması sınırlıdüzeyde olmuştur.ParlamentoYeni Parlamento, mahkemelerin sekiz seçilmiş milletvekilinin yargılama öncesi tutukluluk hallerininsona erdirilmesini reddetmesi üzerine yaşanan ve uzun süre devam eden yemin etme krizininardından, temsil edilen tüm tarafların katılımıyla 1 Ekim 2011’de toplanmıştır. Siyasi reformçalışmaları ve TBMM’nin yasama ve yürütmenin denetlenmesi gibi kilit işlevlerini yerine getirmeyeteneği, siyasi partiler arasında süregelen diyalog ve uzlaşma ruhu eksikliği nedeniyle sekteyeuğramaya devam etmektedir.CHP, seçilmiş milletvekillerinin serbest bırakılması için Ceza Muhakemesi Kanununda değişiklikyapılmasını önermiştir; bu öneri çoğunluk tarafından desteklenmemiştir. TBMM Başkanının dörtsiyasi grup arasında konunun olası hukuki çözümüne ilişkin mutabakat arayışı sonuç vermemiştir.TR 8 TR