Wewe Maisha Yako Ndoto Zako - Family Care International

110
WEWE, MAISHA YAKO, NDOTO ZAKO
Magonjwa mengine ya zinaa kama kaswende, klamidia na kisonono ni hatari vilevile. Magonjwa
haya yanatibika na tunaweza kuyathibiti. Lakini yanaweza kuleta athari za muda mrefu:
•
•
Kusababisha ugumba yaani kushindwa kupata watoto.
Kusaidia virusi vya UKIMWI kuingia mwilini kwa urahisi.
Kwa ufupi, zipo njia tatu za kuepuka magonjwa ya zinaa ikiwa ni pamoja na VVU.
1. Usifanye ngono. Ahirisha kufanya mapenzi au acha kabisa kujamiiana.
2. Unapojamiiana, hakikisha unatumia kondomu tangu mwanzo mpaka unapomaliza kitendo.
3. Nenda na mpenzi/mwenzi wako kupima VVU. Kabla ya kuanza kujamiiana. Unaweza kupima
VVU zaidi ya mara moja kutegemeana ni lini ulifanya ngono isiyo salama (bila kinga) ili
kuhakikisha huna VVU. (Angalia ukurasa wa 116 kwa maelezo zaidi). Hakikisha kati yenu hakuna
aliye na maambukizo ya VVU kabla ya kuanza kujamiiana. Kila mmoja wenu abakie mwaminifu
kwa mwenzie.
Mambo haya yanaonekana kuwa rahisi. Njia za kuwa salama ni hizo tatu. Lakini, yapo mengi ya
kufikiria. Iwapo ulifanya ngono na baadaye ukaamua kuacha, bado utatakiwa kupima. Unaweza
kuwa na ugonjwa uenezwao kwa ngono bila ya kujitambua.
je, unajua kwa nini wasichana wako hatarini zaidi kupata maambukizo ya
magonjwa ya zinaa hasa VVu/uKiMWi?
Ingawa wote, wanaume na wanawake, wanaweza kupata maambukizo ya magonjwa ya zinaa,
wanawake na wasichana wanapata maambukizo kwa urahisi zaidi kuliko wanaume/wavulana.
Zipo sababu kadhaa kwa nini iwe hivyo:
1. Uume wa mwanaume unaingia ndani ya uke na shahawa zake zinaweza kuwa na maambukizo.
Zikikaa ndani ya mwili wa mwanamke zinaongeza uwezekano wa kupata maambukizo ndani ya
tumbo la uzazi, mirija ya falopia na ovari.
2. Kwa ujumla, wasichana wako hatarini kupata maambukizo ya magonjwa ya zinaa kwa sababu
mlango wa mfuko wa uzazi wa msichana balehe ni laini zaidi kuliko wa mwanamke mtu mzima. Uke
unaweza ukachanika wakati wa kujamiiana jambo ambalo linaweza kuongezea hatari ya kupata
maambukizo ya magonjwa ya ngono.
3. Wasichana wengi na wanawake wanafundishwa kuwa watiifu na wanyenyekevu kwa wanaume.
Hawana stadi ya kujiamini ili kuwashawishi wenzi wao kutumia kondomu kwa ajili ya kinga.
Wasichana balehe wengi, walioolewa au wasioolewa, wenzi wao wana umri mkubwa kuliko wao
wenyewe. Mwenzi anapokuwa na umri mkubwa kuliko msichana, inaweza kumuwia vigumu hasa
msichana kujikinga na maambukizi ya magonjwa ya zinaa na mimba. Katika jamii nyingi inaweza
kumwia vigumu mwanamke kukataa kujamiiana na mme wake au kumsisitizia watumie kondomu
hata kama anafikiri mwanaume wake anaweza akawa na mwanamke mwingine.
4. Wanawake na wasichana wako kwenye hatari ya kufanya ngono bila kutaka. (kwa kulazimishwa
au kubakwa), kuliko wanaume na wavulana. Katika mazingira magumu kama haya, inaweza kuwa
vigumu kujikinga na maambukizi.
5. Mambo ya kimila na utamaduni kama vile kufanya ngono kavu na kuweka dawa za kienyeji, nguo
na vitu vingine ndani ya uke ili “kusafisha” au “kuubana” vyote hivi vinamwongezea mwanamke
hatari ya kupata maambukizo ya magonjwa ya ngono. Kukausha uke kabla ya kujamiiana
kunaweza kuongeza uwezekano wa kuchanika na kuchubuka wakati wa kujamiiana.
Kama wewe na mwenzi wako mnatumia kondomu wakati wote mnapojamiiana ni vizuri sana.
Endelea!Watu wengi wanaanza kwa kutumia kondomu. Lakini baada ya muda wanaanza
kufikiri. “Ninamwaminimwenzi wangu, tunaweza kuacha kutumia kondomu”. Hii siyo sawa!
Kabla hamjaacha kutumiakondomu, wote wawili mnahitaji kupima kwa ajili ya magonjwa ya
ngono pamoja na angalau, kipimokimoja cha VVU. Hata kama wewe na mwenzi wako mmepima
na hamna maambukizo ya magonjwaya ngono, ni vizuri zaidi kuendelea kutumia kondomu. Je,
ikitokea kwamba mmoja wenu amejamiianana mtu mwingine? Vilevile unahitaji kuzuia mimba.
utajuaje KaMa uMePata MaaMbuKiZO Ya MaGOnjWa Ya Zinaa?
Watu wengi hasa wanawake ambao wamepata maambukizo ya magonjwa ya zinaa
hawaonyeshidalili zozote zile. Kwa mfano, hakuna dalili yoyote ya kuonyesha kwamba umepata
maambukizo yaVVU kwa mara ya kwanza. Magonjwa mengine ya ngono vilevile hayana dalili za
wazi, kwa hiyo kilamtu inabidi afikirie hatari ya kupata maambukizo ya magonjwa ya zinaa. Kama
umeshafanya ngonobila kinga unaweza kuwa umejiweka katika hatari ya kupata maambukizo.
Ukipata kidonda au kiupele sehemu za siri ambacho kinapotea, unahitaji kumwona mhudumu
wa afya.Yapo magonjwa ya zinaa mengine ambayo yana dalili zinazokuja na kupotea. Kidonda
cha kaswendewakati wote kinapona na vidonda vinavyotokana na malengelenge vinapona na
kujirudia. Kama umewahikupata kidonda, kiupele au lengelenge kwenye via vya uzazi, unatakiwa
kumwona mhudumu wa afya.Hata kama dalili za ugonjwa wa ngono zinapotea, maambukizo
yanakuwepo na wala hayawezi kuponabila kupata tiba sahihi.
Kwa vyovyote vile,kama
umeshaanzakujamiiana au bado, ni
vizuri kufahamuvia vyako vya uzazi
vikoje. Ikiwa unajuavikoje ukiwa mzima,
itakuwa rahisikugundua tatizo mapema.
Tumia kiookujiangalia sehemu zako za
siri kiurahisi.Kwa mfano, kidonda cha
kaswendehakiumi, kwa hiyo unaweza
usigundueisipokuwa kama ukiangalia.
Kwa wasichana, ni vema kufahamu
mwonekano na harufu ya kawaida
yamajimaji yako ya ukeni. Majimaji
yaukeni ya kawaida:. Ni kama majimaji
meupe ya yai.
• Ni maangavu au meupe.
• Yanatoa harufu ya kawaida au yenye
afya na isiyochukiza.
• Hayawashi.
SURA YA 10 | KUTUNZA AfYA YAKO YA KIUJINSIA
Magonjwa ya ngono mara kwa mara
husababisha majimaji ya ukeni kuwa na
rangi ya njano au kijani na hutoa harufu
mbaya na kali.
je, unazijua alama na dalili za magonjwa ya
zinaa?
Magonjwa mengine ya zinaa hayana dalili za wazi,
hasa kwa wanawake, lakini mengine yanazo.
Dalili za magonjwa ya zinaa kwa wanaume ni
pamoja na:-
• Kidonda, vidonda, upele au malengelenge juu
aukuzunguka uume.
• Uume kutoa usaha.
• Maumivu makali wakati wa kukojoa.
• Maumivu wakati wa kujamiiana.
• Maumivu na kuvimba mapumbu.
• Uvimbe usio wa kawaida au kuota vitu kwenye
via vya uzazi
Dalili za magonjwa ya zinaa kwa mwanamke:
• Kutoka kwa majimaji ukeni ambayo ni mazito;
yanawasha au yana harufu na rangi isiyo ya
kawaida.
• Maumivu sehemu za chini ya kitovu. . Maumivu
wakati wa kujamiiana.
• Kutokwa kwa damu ukeni kusiko kwa kawaida
na bila mpangilio.
• Kuwasha maeneo ya via vya uzazi.
• Uvimbe usio wa kawaida na kuota vitu kwenye
via vya uzazi.
111