Wewe Maisha Yako Ndoto Zako - Family Care International

16
WEWE, MAISHA YAKO, NDOTO ZAKO
Sura ya 2
MabaDiliKO KatiKa MWili WaKO
Ujana, ambao kawaida huanzia umri kati ya miaka 10 na 16 ni mabadiliko ya hatua kutoka
utoto kuingia utu uzima. Kila mtu anaanza kubadilika wakati wake. Wakati watu wengine
hukua haraka zaidi, wengine hukua taratibu. Tunatofautiana, na hakuna unaloweza kufanya
kuthibiti muda wa mabadiliko hayo.
Ni yapi uyategemee unapobadilika kutoka msichana na kuwa mwanamke au kutoka
mvulana na kuwa mwanaume?
•
•
•
•
•
•
Mfoko wa ukuaji; viganja, nyayo, miguu, mikono, nyonga kifua vyote vitaongezeka
ukubwa mwili utatengeneza homoni, kemikali maalumu ambazo hutoa ujumbe namna
mwili utakavyokua na kubadilika.
Via vya uzazi (au sehemu za siri) vitakuwa vikubwa na vitaanza kutengeneza majimaji
(giligili).
Ngozi inaweza kuwa na mafuta zaidi.
Utaanza kuota mavuzi na nywele kidogo kwapani, miguuni, mikononi na kama ni
mvulana, usoni pia.
Utaanza kupata hisia nzito mbali mbali.
Uwezo wa kufikiri utaongezeka.
Bila ya kujali mabadiliko yanatokea haraka au taratibu, wakati gani yanaanza, jaribu
kukumbuka kwamba mabadiliko haya ni ya kawaida na hayana kasoro yoyote.
Inaweza kuchukua muda mrefu kuyazoea mabadiliko haya kwa hiyo kuwa mvumilivu na
usihofu.
Wavulana
Katika sura ya pili umesoma baadhi ya mabadiliko kadhaa ambayo wavulana wanayapata katika
kipindi cha balehe. Sura hii itakupa maelezo zaidi kuhusu mabadiliko haya.
uMbO na uKubWa Wa MWili
Mfoko wa ukuaji kwa wavulana wengi unaanza kati ya miaka 12 na 13. Hata hivyo wavulana
wengine wanaanza ukuaji mapema zaidi na wengine wanachelewa. Wakati wa mfoko wa ukuaji,
mwili wako utaanza kuwa mrefu zaidi na mkubwa.
Sehemu mojawapo ya mwili wako itakayoanza kukua ni miguu. Ukweli ni kwamba, mifupa ya
miguu inakua haraka zaidi kuliko sehemu zingine za mwili. Hivyo basi miguu inaweza kukua hadi
mwisho kabla ya sehemu zingine kukua sana. Iwapo utajisikia kama vile unakuwa mzito ghafla,
inawezekana ni kwa sababu ya miguu yako imekuwa mikubwa kuliko ilivyokuwa muda mfupi
uliopita. Unatakiwa kuwa mvumilivu kwani hali hii inaweza kukuchukua muda kabla hujaizoea
Mifupa mingine ya mwili nayo itakuwa zaidi kuliko mingine na kusababisha umbo la mwili
kubadilika. Kwa mfano, mabega yatakua zaidi wakati nyonga inaweza kukua kidogo tu. Nyonga
yako inaweza kuonekana nyembamba ukilinganisha na upana wa mabega. Inawezekana miguu na
mikono ikakua zaidi kuliko uti wa mgongo, hivyo basi miguu inaweza kuwa mirefu ukilinganisha
na kifua au kiwiliwili. Matokeo yake umbo lako litakuwa tofauti sana na lile la mvulana mdogo.
Misuli vile vile inakuwa, hasa ile ya miguuni na mikononi. Kadri misuli inavyokua, ndivyo
unavyokuwa na nguvu zaidi. Mlundikano wa misuli na mafuta utasababisha kifua kuwa kikubwa.
Vile vile wavulana wengi hugundua kwamba kuna mabadiliko ya chuchu na matiti katika kipindi
cha balehe. Chuchu huongezeka na kuwa kubwa kidogo. Miduara inayozinguka chuchu nayo huwa
mikubwa na rangi yake kuwa nyeusi kidogo.
Wavulana wengine wanajikuta matiti yao yamevimba na yanauma. Kwa wachache, uvimbe
huzidi, hivyo kuwasababishia wasiwasi kuwa wataota matiti makubwa kama wanawake. Usiwe
na wasiwasi, haya ni mambo ya kawaida uvimbe na ulaini unasababishwa na homoni ndani ya
mwili. Uvimbe unaweza ukadumu mwaka mmoja au mwaka mmoja na nusu, lakini baada ya hapo
hupungua kwa vile mwili unaacha kutengeneza homoni nyingi.
Wakati wa mabadiliko yote haya unatakiwa kuwa mvumilivu kwani mwili wako hauna matatizo
yoyote, na wewe ni wa kawaida kabisa. Hata kama hukui haraka ukilinganisha na rafiki zako
wanavyokua, usiwe na wasiwasi utakua tu, muda bado. Ni wakati gani unaanza kukua na kiasi
gani utakua,inategemea sifa bainifu unazorithi kutoka kwa wazazi wako. Hata ukichelewa
17
SURA YA 3