Wewe Maisha Yako Ndoto Zako - Family Care International

160
WEWE, MAISHA YAKO, NDOTO ZAKO
Ni rahisi kuanza kunywa pombe na usiifikirie sana kuhusu jambo hilo. Lakini fikiria tena! Pombe
ni dawa ya kulevya kama dawa nyingine za kulevya. Pombe inadumaza mfumo wa mwili. Baada
ya kunywa pombe kidogo, matendo yako yanaweza yakawa ya taratibu na inaweza ikakuwia
vigumu kufikiri vizuri. Ukiongeza kidogo tena, unashindwa kusema vizuri na unaweza kuwa mkali
na mchokozi. Kama siyo mzoefu wa pombe au kama unakunywa sana unaweza kutapika sana au
ukapoteza fahamu.
Athari za muda mrefu za unywaji sana pombe ni mbaya. Nadhani unawafahamu watu katika
jamii ambao ni walevi sana na ambao hawawezi kuishi bila kunywa. Unaweza ukawa umeona jinsi
inavyoharibu familia, watu kupoteza kazi, na inasababisha afya kuwa mbaya, kama kuharibu
ubongo na kuleta ugonjwa wa ini.
Pombe ni dawa ya kulevya maarufu sana
ambayo inawafanya watu wastarehe na
kusahau taabu zao. Hata hivyo, kujiona
umestarehe mno na kutojitambua si jambo
zuri kwani kunaweza kukufanya upate
matatizo.
Pombe kama ilivyo kwa dawa nyingine za
kubadili hali ya mtu, inaondoa uwezo wa
kujizuia na mambo unayoona yatakutia aibu
mbele ya wenzio. Pombe inakupa ujasiri wa
kuzungumza mambo ambayo baadaye utakuja
yajutia.
Kwa mfano, wasichana wengi wakiwa
hawajanywa hawana ujasiri wa kwenda kwa
mwanaume na kumbusu kwenye mdomo lakini
msichana akiwa amekunywa pombe anaweza
kujisikia huru sana; anajisikia kumbusu
mvulana na anafanya hivyo.
Pombe inaweza pia kumfanya mvulana afanye
vitu ambavyo kwa kawaida asingelifanya. Kwa
mfano, mvulana anaweza akaamua kutaka
kujamiiana na msichana baada ya kunywa
pombe. Hata kama rafiki yake wa kike anataka
au hataki, anaweza kujaribu kumlazimisha
kujamiiana naye. Pombe inamfanya asiweze
kumfikiria rafiki yake wa kike anavyojisikia;
inamfanya pia asiweze kufikiria matokeo ya
jambo analotaka kutenda.
Unapokunywa pombe, sheria zinazotawala
tabia yako ya kawaida zinapungua. Uwezo
wako wa kuamua mambo mazuri unapungua.
Kwa hiyo, unapoteza uwezo wa kupima
mambo. Kijana mmoja anasema haya kuhusu
pombe:
Pombe inaathiri uwezo wako wa kufanya
uamuzi salama
lazarus kutoka Zambia (umri wa miaka 15)
“Ninapokunywa ninasahau hatari zote zinazonizunguka. Ninasahau kila
kitu kuhusu kondomu. Hivyo huwa ninafanya ngono bila kinga kwa sababu
ya kishawishi cha pombe. Ninajua nina uwezekano wa kuambukizwa.”
Iwapo kinywaji cha kawaida kama pombe kinaweza kukuletea matatizo makubwa kama hayo,
hebu fikiria kinachoweza kutokea kama ukitumia dawa kali zaidi kama kokeni.
KutaWaliWa na DaWa
Kadiri mtu anavyoanza mapema kutumia dawa, ndivyo anavyojiwekea nafasi ya kujenga matatizo
makubwa yanayohusiana na dawa baadaye. Athari za dawa nyingi zinaongezeka kadiri muda
unavyopita. Athari zinajijenga mwilini, kama bomu lililotegwa kwa muda maalumu likisubiri muda
ufike lilipuke.
Kuna dalili nyingi zinazojitokeza matumizi ya dawa zinapofikia kuwa matatizo makubwa.
Dalili hizo ni:-
•
Je, unajua kwamba matumizi ya dawa za kulevya zina matatizo ya kipekee kwa
wanawake na wasichana?
Wakati dawa za kulevya zote zina madhara mwilini, nyingi zinawaathiri zaidi wanawake
na wasichana kuliko wanaume. Kwa mfano, kuvuta sigara kunaleta madhara ya pekee kwa
wanawake. Kunaweza:
•
•
•
•
•
•
•
SURA YA 13 | MATUMIZI MABAYA YA DAWA
Kuleta matatizo ya kiafya kama mwanamke anatumia vidonge vya kuzuia mimba.
Kupunguza miaka ya mwanamke ya kuzaa watoto kwa sababu tukio la hedhi kukoma
litatokea mapema
Kuongeza hatari ya mwanamke kupata saratani ya mlango wa mfuko wa kizazi na tumbo
la uzazi.
Kusababisha mifupa ya mwanamke kuwa dhaifu.
Kusababisha iwe vigumu kwa mwanamke kupata mimba.
Kuongeza hatari ya mimba kutoka kwa mwanamke mjamzito.
Kufanya mwanamke azae mtoto mdogo sana au mtoto azaliwe mapema kabla ya wakati.
Kumeza dawa na kunywa pombe wakati mwanamke ana mimba ni hatari kwa sababu inaweza
kusababisha matatizo makubwa ya kiafya na ya mtoto kuzaliwa na kasoro, kama kuundwa
vibaya kwa moyo, mifupa, kichwa na viungo muhimu vya ndani. Mtoto pia anaweza kuzaliwa
na uzito mdogo, kukua taratibu na kutokuwa na uwezo wa kujifunza darasani. Matumizi
mabaya ya dawa wakati wa ujauzito yanaweza kusababisha uzae mtoto ambaye tayari
ameathirika na dawa na hivyo kuzoeleka mwilini mwake.
Kumbuka, ukiwa unatumia dawa wakati wa ujauzito, mtoto wako pia anapata kiwango
kikubwa kuliko wewe. Athari kwa mtoto zitakuwa kubwa zaidi kuliko kwako.
Kuongopa kuhusu kiasi cha dawa unachotumia. Hii ni pamoja na kujidanganya mwenyewe
kiasi gani cha dawa au pombe unayotumia.
161