Wewe Maisha Yako Ndoto Zako - Family Care International

116
WEWE, MAISHA YAKO, NDOTO ZAKO
VVu VinainGiaje MWilini?
Njia kuu inayoeneza VVU ni kujamiiana na mgusano wa moja kwa moja na majimaji ya mwilini.
Katika Afrika, zaidi ya asilimia 90 ya watu wanaoambukizwa VVU wanaambukizwa kwa njia
ya kujamiiana. Ni rahisi sana kwa mwanamume kumwambukiza mwanamke kuliko mwanamke
kumwambukiza mwanamume. Hii ni kwa sababu ngozi na misuli ya uke, kuzunguka kinembe na
kuzunguka mashavu ya nje ya uke ni laini sana. Ngozi hii inapata michubuko, vidonda na kuchanika.
Michaniko na michubuko ni midogo sana kiasi kwamba huwezi kuona kwa macho, lakini ni mikubwa
kutosha VVU kupita kama ngozi laini inagusana na shahawa kutoka kwa mwanaume ambaye ana
maambukizo.
Mwanamume anapofanya ngono na mwanamke aliye na maambukizo ya VVU yuko hatarini vilevile
kupata maambukizo. Uume unakutana na majimaji ya ukeni ambayo yana VVU. Kama mwanamke
ana VVU, vinasafiri kupitia kwenye mrija wa uume. Iwapo hajatahiriwa VVU vinaweza kupita
kwenye ngozi hii laini hususani kama vipo vidonda, michubuko au mikato.
VVU vinaweza kuenea kwa njia nyingine vilevile. Njia hizi ni pamoja na:
•
•
Mama kwa mtoto wakati wa mimba, au wakati wa kujifungua au wakati wa kunyonyesha.
Mgusano wa damu ya mtu ambaye ana maambukizi. Inawezekana ikawa wakati wa kuongezewa
damu, kujikata na kisu cha kuchangia au wakati watu wanaotumia dawa za kulevya
wanachangia sindano.
Siku hizi damu inayotumika kuwaongezea wagonjwa inachunguzwa kwa makini kuhakikisha
kwamba haina maambukizo.Hata hivyo, sherehe nyingi za kimila kama kutahiri na kukata vitu
mwilini zinaendelea kutumia njia ambazo siyo salama kama vile kuchangia kisu kimoja au wembe
kwa watu wote wanaotegemewa kufanyiwa. Kamwe usichangie wembe na ndugu zako au marafiki
zako na wala usichangie visu visivyochemshwa wakati wa sherehe ya kutahiri au tukio lolote la
kimila.
Bado haijathibitishwa kama mtu anaweza kupata VVU kupitia kwenye mate wakati wa kubusu.
Hata hivyo, iwapo mtu ana mkato/kidonda mdomoni anaweza kupata maambukizo kwa kumbusu
mtu ambaye anayo maambukizo ya VVU na anavyo vidonda vilevile. Kwa vile VVU vipo ndani ya
shahawa na majimaji ya ukeni, kujamiiana kwa njia ya mdomoni hakuepushi hatari. Iwapo mtu ana
mchubuko au kidonda mdomoni na wakati huohuo akapata shahawa au majimaji ya ukeni mdomoni,
anaweza kupata VVU .
VVU havienei kwa kugusana kwa kawaida kama vile kukumbatiana, kushikana mikono au kumgusa
mtu mwenye maambukizo. VVU vinaishi kwa muda mfupi sana vinapokuwa nje ya mwili, kwa hiyo
haviwezi kuenezwa kwa njia ya kumgusa mtu aliye na maambukizo au kuchangia vitu – kama beseni,
vyombo vya kulia chakula, nguo, vitabu n.k.
Wengi wetu tunao wagonjwa wenye UKIMWI ndani ya familia zetu na tunatakiwa kuwatunza
wanapougua. Ni muhimu unapomhudumia mgonjwa kujikinga ili usipate maambukizo. Unachotakiwa
kuhofia ni majimaji ya mwilini kama vile, majimaji yanayotoka kwenye vidonda, damu ya hedhi na
uharo. Jilinde mwenyewe kwa kuvaa glovu unapomsaidia kuoga au unaposafisha kitu chochote
chenye damu au majimaji yoyote ya mwilini.
utajuaje KaMa una VVu?
Huwezi kujua kwa kujiangalia mwili. Huwezi kutambua kama watu wengine wana VVU kwa
kuwaangalia. Hata kama watu wana UKIMWI – walipata maambukizo ya VVU muda mrefu na
wamekuwa wagonjwa – huwezi kujua kama ni UKIMWI kwa kuwaangalia labda kama wewe ni
SURA YA 10 | KUTUNZA AfYA YAKO YA KIUJINSIA
mhudumu wa afya. Hii ni kwa sababu
magonjwa mengi yanayoambatana
na UKIMWI yanaweza kujitokeza
yenyewe kwa watu ambao hawana
VVU. Kwa mfano, unaweza kuugua
kifua kikuu ukiwa na VVU au
usipokuwa navyo.
Ipo njia moja tu ya kujua kama una
VVU. Katika nchi nyingi upimaji
wa VVU unaambatana na ushauri
nasaha – majadiliano ya undani na
mtu aliyesomea, mwenye huruma
na ambaye anaweza kukusaidia
ili uweze kumudu hali yako ya
kuwa na VVU na kujifunza jinsi
ya kujihudumia. Kama hujapata
maambukizo, mshauri anaweza kukuelimisha ufanye hadhari ili usipate maambukizo.
Vipimo vya UKIMWI vinaaminika ni sahihi, salama na haviumi. Mhudumu wa afya anachukua
damu kidogo kutoka kwenye mkono wako. Unaweza kupata majibu katika muda wa saa moja, au
unaweza kuambiwa urudi baada ya wiki
moja au mbili kutegemeana na kipimo
Vipimo vya VVU vinafanyaje kazi?
kinachotumika.
Ili kujua kama ni kweli huna VVU,
utaambiwa urudi kupima tena baada
ya miezi 3 hadi 6 wakati kipindi cha
kusubiri kimepita.
KWa nini uPiMe VVu?
Zipo sababu nyingi za kupima VVU.
Iwapo mara kwa mara unakuwa na hofu
kuhusu maambukizo ya VVU na una
wasiwasi kutokana na mabadiliko ya
afya yako mara kwa mara inawezekana
njia pekee ya kutuliza akili ni kupima.
Iwapo ulifanya ngono na mtu ambaye
anaumwa na umesikia ana UKIMWI,
hapo utahofu zaidi. Labda njia pekee
ya kutuliza akili ni kupima na kujua
kama umepata maambukizo au la.
Kamwe usidhani kwamba umepata
maambukizo, pima ili ujue.
Mtu yeyote anaweza akawa ameambukizwa VVu
bila kuwa na dalili. usitegemee muonekano wa
mtu kuamua kuwa fulani hana VVu.
Mtu anapokuwa na maambukizo mwili hushituka
na kutoa askari ili kupigana na maambukizo.
Kipimo cha VVU kimetengenezwa kutambua kama
askari wa VVU wapo au hawapo ndani ya mwili wa
binadamu. Ikiwa wapo wengi, maana yake mtu huyo
ana maambukizo ya VVU na kwamba mwili unajaribu
kupigana na maambukizo.
Kwa kawaida askari wanaopimwa na kipimo
cha VVU huonekana mwezi mmoja baada ya
maambukizo. Hata hivyo, mara nyingi askari wa
VVU hutokea baada ya muda zaidi – kama miezi
3 hadi miezi 6 baada ya maambukizo. Katika
kipindi hiki kipimo cha VVU hakitaona askari. Kwa
maneno mengine, miezi 3 mpaka miezi 6 baada ya
maambukizo, mtu anaweza kupima na kuonekana
hana maambukizo ingawa anayo maambukizo.
Vile vile, mtu huyu anaweza kuambukiza watu
wengine katika kipindi hiki kabla askari wa VVU
hawajaonekana kwenye kipimo.
Kwa hiyo,- kama mtu yuko hatarini kupata VVU
na akapima na kuonekana hana VVU, bado
anashauriwa kurudia baada ya miezi 6 ili kuwa na
uhakika kama hana maambukizo.
117