Wewe Maisha Yako Ndoto Zako - Family Care International

2
WEWE, MAISHA YAKO, NDOTO ZAKO
Mwonekano wako mpya na kujitambua kwako kunawafanya wazazi, shangazi zako na wajomba
kuwa na wasiwasi kwa sababu wasingependa upate matatizo na wala wasingependa ufanye
makosa makubwa kama vile kupata mimba (au kwa kumpa mimba rafiki wa kike) wakati ungali
unasoma. Zaidi ya yote wanakuwa na wasiwasi kwa sababu wanafahamu kwamba umri kati ya 10-
19 unaweza kuwa na athari kubwa katika ukuaji wako na aina ya maisha utakayokuwa nayo.
nini Maana Ya ujana balehe?
• Ujana balehe ni kipindi ambacho unabadilika na kukua kimwili na kiakili kutoka utoto na
kuingia utu uzima. Wakati wa ujana balehe mambo yafuatayo hutokea:
• Mwili wako utabadilika kwa jinsi unavyopenda uwe au wakati mwingine hata usivyopenda
uwe.
• Utaanza kupata hisia za kutaka kujamiiana, na unaweza usijue ufanye nini baada ya kupata
hisia hizo.
• Utaanza kufikiri bila ya kumtegemea mtu mwingine na kutaka kufanya maamuzi peke yako.
• Hisia zako kuhusu familia na mahusiano yako na wazazi, yanaweza kubadilika kwa uzuri
au kwa ubaya. Wazazi wanaweza kukupa majukumu zaidi ambayo ni dalili nzuri kwamba
wanakuamini na kukutegemea. Lakini wanaweza vilevile wakaanza kuwa wakali hata
kutokuruhusu ukutane na marafiki zako. Wakati mwingine watajaribu kufanya maamuzi
kuhusu masomo na mustakabali wa maisha yako ya baadaye. Wanaweza wakaonyesha
kuwa na upendo mdogo kwako kuliko walivyokuwa huko nyuma na unaweza vilevile usipate
mahusiano yenye upendo kama ulivyokuwa ukiwa mtoto.
• Marafiki zako, na hata yale wanayofikiria, vinaweza kuwa vya muhimu zaidi kuliko ilivyokuwa
awali.
• Hisia zako zinaweza kuwa na utata zaidi kuliko ulivyozoea na wakati mwingine wewe
mwenyewe unaweza usifahamu hasa kile unachohisi au ni kwa nini unahisi hivyo.
• Kwa hakika unaweza kuhisi kutaka kupendwa au kuwa karibu na mtu mwingine.
• Unaweza kukumbana na maamuzi mazito na zinaweza kuwepo nyakati ambapo hujui umtake
nani ushauri.
Ujana balehe ni kipindi maalum kwa kila mtu, kote duniani – mashariki au magharibi,kaskazini
au kusini.Lakini pia ni kipindi chenye changamoto. Hiki ni kipindi cha mabadiliko makubwa, na
mabadiliko makubwa huchukua muda. Utakutana na mambo mengi ya kuyafanyia maamuzi
unapopitia ujana balehe na maamuzi mengine utakayofanya yatadumu nawe katika maisha yako
yote.
Yapo mambo mengi sana ambayo unaweza kuyafanya ili kupitia salama ujana balehe. Hivyo
ni vema uelewe mwili wako na mabadiliko yanayotokea .Ni vema ujielewe na pia uelewe kile
unachokitaka katika maisha. Tumia muda kufikiria maisha yako ya baadaye na kupanga
yatakuwaje. Utu uzima una majukumu makubwa hivyo basi ni lazima kujiandaa vema wakati wa
ujana balehe.
Wakati wa ujana usiwe mpweke na kufanya mambo peke yako. Umezungukwa na watu
wanaoshughulikia matatizo muhimu kila siku. Unao ndugu wengi, kama akina shangazi, wajomba,
binamu na wengi wengineo, amabao unaweza kuwaomba ushauri. Pia kwa vile wewe ni sehemu ya
jamii, zipo mila na desturi nyingi ambazo mafunzo yake yanaweza kukusaidia.
SURA YA 1 | UJANA BALEHE: BADILIKO KUBWA CHANGAMOTO KUBWA
Mahali pengi ujana umekuwa mgumu kueleweka, na hasa siku hizi vijana wanapata matatizo
ambayo wazazi wao, mabibi hata babu zao hawakuwahi kuyapitia; matatizo hayo ni:
•
•
•
•
•
•
Msukumo wa kutaka kujamiiana.
Madawa ya kulevya shuleni na kwenye jamii.
Wazazi ambao kwa sababu ya shughuli nyingi hawana muda au wanaona aibu kuzungumza
kuhusu mabadiliko yanayowatokea watoto wao.
Magonjwa yaambukizwayo kwa kujamiiana ikiwa ni pamoja na VVU/UKIMWI.
Kuwa yatima kwa sababu ya UKIMWI au ajali.
Vita au kuyumba kisiasa kwa nchi.
Ili kuyamudu yote haya na kupitia kipindi cha ujana balehe salama unahitaji kuwa jasiri , mbunifu,
mtafutaji na mwenye kujipa matumaini. Jaribu kujifunza kutoka kwa watu wanaokuzunguka
ambao ni jasiri na watulivu wakati unapokutana na matatizo. Kila wakati jione kuwa utashinda
matatizo yako kama walivyoweza wengine.
Vijana huFiKiRia KWaMba haKuna janGa linalOWeZa KuWaPata
Ni tabia ya vijana duniani kote, katika nchi tajiri na maskini – kufikiria kwamba mambo mabaya
hayawezi kuwatokea. Hujiambia,
“ Haitatokea kwangu”. Wakati mwingine hujiamini sana
na kuhisi wako salama mno.
Je wewe uko hivi? Unadhani unaweza kujaribu kitu cha hatari
na lisikupate jambo? Kwa mfano, wewe na rafiki yako wa kike
(msichana) mnafahamu kuhusu dawa za kuzuia mimba. Lakini
mnadhani kwamba ili mradi hamjamiiani mara kwa mara,
msichana hawezi akapata mimba.
Au unaweza ukawa na ufahamu mkubwa kuhusu
VVU, virusi vinavyo sababisha UKIMWI. Unaweza
ukafahamu kwamba maambukizi yanaweza
kutokea kwa njia ya kujamiiana bila kinga,
lakini unafikiri kwamba rafiki yako wa kiume
hawezi kuwa na maambukizo. Unakataa kufikiri
kuwa unaweza kupata maambukizo ya VVU na
haiwezekani pia kwa wale watu unaowafahamu
kupata ugonjwa huo.
je haya yanakuhusu? Kama ndivyo, hapa kuna
mambo ambayo unahitaji kuyazingatia:
Vijana wengi hujiingiza kwenye vitendo vya
hatari wakidhani kuwa hawatadhurika....
3