ACTA AGROPHYSICA

127
stopniu „nasycone rzepakiem” (w niektórych gospodarstwach udział rzepaku
dochodzi nawet do 30%). Stąd też w tych rejonach istnieje ograniczona możliwość
wzrostu areału uprawy, a zwiększenie podaży rzepaku może odbywać się
wyłącznie poprzez wzrost plonu. Znaczne możliwości istnieją natomiast w rejonie
Polski centralno-wschodniej. Tam koncentracja rzepaku jest niewystarczająca,
zarówno ze względów płodozmianowych, jak i jakości gleby.
8.2. Koszt produkcji rzepaku
Rozwój współczesnego rolnictwa doprowadził do tego, że jest ono w stanie
produkować wystarczającą ilość żywności tylko na części ziemi dostępnej do
uprawy. W krajach UE aby nie dopuścić do nadwyżki i spadku cen produktów
rolniczych, część gruntów ornych (5-15%) podlega odłogowaniu. W celu utrzymania
sprawności rolniczej tych gleb (zapobieganie przed erozją
i wypłukiwaniem związków mineralnych, szczególnie azotowych) należy utrzymywać
je w „czarnym ugorze” lub obsiewać roślinami „energetycznymi”, a dla
producentów stosować dopłaty.
Rośliną spełniającą te wymagania jest rzepak. Może być on uprawiany
na odłogowanej ziemi, a olej rzepakowy będzie wykorzystany jako źródło energii.
Gwarancją opłacalności produkcji powinna być umowa kontraktacyjna podpisana
pomiędzy producentem a kupującym. Ten sposób postępowania spotkał
się z zainteresowaniem zarówno rolników krajów UE, w tym szczególnie
niemieckich (tab. 28).
Tabela 28. Uprawa roślin oleistych na gruntach ornych odłogowanych [128]
Table 28. Oleiferous plants cultivation on idle land [128]
Rok Year 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Powierzchnia, tys. ha Area, th. ha
EU 203 612 968 650 383 415 945 834 794
Niemcy
Germany
61 147 350 235 110 146 368 341 329
W Niemczech na glebach odłogowanych uprawia się obecnie ok. 329 tys. ha,
a w krajach UE 794 tys. ha. Uprawa rzepaku na glebach przeznaczonych do odłogowania,
pozwala rolnikowi oprócz dopłaty z UE również uzyskać dochód
z uprawy rzepaku na cele energetyczne [128].
W Polsce w latach 90-tych produkcja rzepaku przynosiła rolnikom stosunkowo
niskie dochody rolnicze, dodatkowo bardzo zmienne w latach. W roku 1999
wskaźnik opłacalności, tj. stosunek uzyskanych przychodów z uprawy do poniesionych
na nią kosztów, osiągnął w przypadku tej rośliny nawet wartość ujemną.
Jednostkowe koszty produkcji i ceny zbytu rzepaku w roku 1990 w Polsce były