ACTA AGROPHYSICA

8
− nadprodukcję żywności i wzrost rezerw gruntów rolnych, które można wykorzystać
pod uprawę „roślin energetycznych”,
− kończące się zasoby energetyczne pochodzenia mineralnego,
− prowadzoną politykę gospodarczą w zakresie aktywizacji obszarów wiejskich
(przyrost miejsc pracy, uprzemysłowienie wsi, rozwiązania prawne,
administracyjne i ekonomiczne),
− organizację bazy surowcowej,
− rozwój przemysłu agrorafineryjnego,
− poprawę wykształcenia ogólnorolniczego i specjalistycznego producentów
rolnych.
Znaczenie rzepaku, jako podstawowej rośliny energetycznej będzie więc
stale rosło. Atrakcyjność rzepaku polega bowiem na wysokiej wartości użytkowej
nasion będących surowcem w przemyśle paliwowym, tłuszczowym i paszowym
jako cenny komponent białkowy. Rzepak spełnia także istotną rolę
w płodozmianie jako roślina strukturotwórcza, stanowiąca wartościowy przedplon
w produkcji roślin zbożowych. Uprawa rzepaku stwarza dogodne warunki do
rozłożenia prac w gospodarstwie oraz pozwala na stosowanie tych samych maszyn
i narzędzi, co w uprawie zbóż. Uprawie rzepaku sprzyjają również warunki
klimatyczno-glebowe, które sprawiają, że stanowi on silną konkurencję dla innych
powszechnie uprawianych roślin w naszym kraju. Produkcja rzepaku może
więc znacząco wpłynąć na aktywizację obszarów wiejskich.
Areał uprawy rzepaku w ostatnich kilkunastu latach, wynosi ok.
400-500 tys. ha i z trudem pokrywa zapotrzebowanie przemysłu spożywczego.
Można wnosić, że rozszerzenie powierzchni uprawy tej rośliny będzie w najbliższym
okresie bardzo trudne. Problem tkwi przede wszystkim w bardzo
małej opłacalności produkcji nasion rzepaku jako surowca niezbędnego do
wytwarzania biopaliwa. Wadą biopaliwa z rzepaku jest relatywnie wysoki koszt
wytwarzania, wyższy o ok. 50% od ceny paliw mineralnych. Spowodowane jest
to głównie ceną surowca stanowiącą ok. 60% kosztów biopaliwa, gdyż od lat
utrzymuje się niekorzystny stosunek cen rzepaku do cen zbóż wynoszący
1,5-1,7 [115,117]. Dopiero w ostatnich latach stosunek ten stał się bardziej korzystny
dla producentów rzepaku i wyniósł w roku 2002 około 2, a w 2003 nawet
ponad 2,3. Wzrostu zainteresowania rzepakiem trudno oczekiwać mając na
uwadze również brak stabilności plonowania tej kapryśnej rośliny. Analizując
plony nasion w ostatnich 30 latach można bez trudu w każdym dziesięcioleciu
wskazać 2-4 lata, w których plony spadają znacznie poniżej granicy opłacalności,
osiągając poziom nawet 1,3 t·ha –1 .
Mając na uwadze powyższe realia należy sądzić, że wzrost produkcji rzepaku,
który zrównoważy zapotrzebowanie na surowiec niezbędny dla celów paliwowych,
jak i spożywczych może być możliwy jedynie poprzez maksymalne ograniczenie