ACTA AGROPHYSICA

140
W warunkach glebowo-klimatycznych naszego kraju, rzepak ma realne znaczenie
jako surowiec nadający się do przetwarzania na produkty przemysłowe,
w tym na nośnik energii do napędu silników wysokoprężnych, zwany biopaliwem.
Próby produkcji biopaliwa były w Polsce podejmowane, jednak koszt wytworzenia
paliwa z rzepaku nie pozwalał na konkurencyjność z paliwami ropopochodnymi.
Szansą na realizację produkcji biopaliwa jest zmniejszenie nakładów
na agrotechnikę przy produkcji nasion rzepaku (dobór odmian, nawożenie i mechaniczny
zbiór), zmiany organizacyjne przez wykorzystanie i adaptację lokalnej
bazy, jak również doskonalenie rozwiązań technologicznych podczas skupu
i przechowywania.
Rzepak ozimy należy do roślin o bardzo wysokich wymaganiach pokarmowych.
Do wytworzenia 3 ton nasion i odpowiedniej ilości słomy musi pobrać
180 kg azotu, 90 kg fosforu (P 2 O 5 ), 240 kg potasu (K 2 O), 150 kg wapnia, 24 kg
magnezu i 45 kg siarki. Wysokość dawek nawozowych pod rzepak zależy od
kompleksu rolniczej przydatności i kategorii agronomicznej gleb oraz ich zasobności
w przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu. Na poziom nawożenia
rzepaku – zwłaszcza azotem – wpływa znacząco przedplon, opady zimowe
i stosowana ochrona chemiczna. Najwyższa efektywność nawożenia roślin ma
zwykle miejsce przy uprawie ich na średnich kompleksach glebowych.
Zawodność plonowania rzepaku oraz niskie plony (średnia krajowa ok.
2,2 t ha -1 , przy założeniu, że dopiero plon 2,3 t·ha -1 pokrywa poniesione koszty)
nie stwarzają warunków do takiego rozszerzenia areału upraw rzepaku, który
zapewniał by wystarczającą ilość surowca zarówno dla potrzeb zakładów tłuszczowych
oraz na potrzeby energetyczne do zasilania silników wysokoprężnych.
Produkcja takiej ilości nasion wymagać będzie opracowania maksymalnie tanich
sposobów produkcji z wykorzystaniem produktów odpadowych. Maksymalizacja
plonu wymaga lokalnych strategii nawożenia, najczęściej odmiennych
w poszczególnych gospodarstwach. Zbilansowane nawożenie połączone z kompleksową
ochroną roślin, wymaga wyższych nakładów. W celu zmniejszenia
kosztów produkcji rzepaku, do nawożenia można wykorzystać osady ściekowe.
Osady ściekowe są źródłem wielu składników pokarmowych i substancji organicznej.
Odwodnione mają konsystencję obornika i mogą być stosowane w podobnych
ilościach. Optymalizacja odczynu gleby przy pomocy odpadowego wapna zawierającego
siarkę oraz stosowanie w nawożeniu dolomitowanych osadów ściekowych
pozwoli na wydatne obniżenie kosztów nawożenia rzepaku.
Oszczędności należy także poszukiwać w oszczędnej technologii zbioru
kombajnowego, która uwzględni przystosowanie kombajnów do zbioru rzepaku.
Nowe odmiany rzepaku często są mniej odporne i łatwo osypują nasiona, stąd
zebrany plon bardzo często znacznie odbiega od plonu biologicznego.