ACTA AGROPHYSICA

63
Napór pionowy Vertical pressure, kPa
500
400
300
200
100
0
0
20 40 60
Wysokość złoża Deposit height, m
Rys. 20. Przykładowy przebieg naporu pionowego dla silosu o średnicy 20 m i wysokości 50 m:
– wg normy PN, – eksperyment
Fig. 20. A sample vertical pressure course for a silo 20 m in diameter and 50 m tall: – according to
the norm PN, – experiment
Badania Horabika i Molendy [54] i Molendy i in. [92] wskazują, że niekontrolowany
wzrost wilgotności wywołany, np. nieszczelnością zbiornika, nadmiernym
oddychaniem, rozwojem drobnoustrojów powoduje zmianę wytrzymałości
mechanicznej okrywy nasiennej oraz przyrost objętości nasion (pęcznienie nasion).
Wzrost obciążeń poziomych w silosie będzie wywołany również zmianami temperatury
(dobowej czy sezonowej) – rozszerzalność i kurczliwość materiału. Efektem
działania tych czynników wywołujących obciążenia pionowe i obciążenia poziome
będzie, między innymi, odkształcenie nasion, powstawanie struktury gruzełkowatej
(łączenia się kilku lub kilkunastu nasion), a w ostateczności ich zbrylania się. Końcowym
efektem może być zaczopowanie wylotu silosu i zawieszenie znajdujących
się w nim nasion oraz wyciek oleju [14].
Odkształcone i uszkodzone nasiona, a także zanieczyszczenia, mogą lokalnie tak
znacznie zmniejszyć objętość wolnej przestrzeni w warstwie nasion, że staje się ona
nieprzepuszczalna dla powietrza. Takie obszary nie mogą być przewietrzane, co
sprzyja występowaniu lokalnych dużych gradientów temperatury i wilgotności. Doprowadza
to do szybkiego rozwoju bakterii i grzybów, które wywierają znaczny
wpływ na jakość magazynowanego materiału [2,14]. Dzieje się tak pod wpływem
groźnych dla zdrowia mykotoksyn [47], które mogą zagrażać zdrowiu ludzi i zwierząt.
Powodują one silne uszkadzanie wątroby, nerek i centralnego układu nerwowego.
Najgroźniejszą jest alfatoksyna wytwarzana przez Aspergillus flavus i Aspergillus
restrictus [137]. Badania przeprowadzone na przechowywanych nasionach rzepaku