ACTA AGROPHYSICA

139
Dodatkowo z jednej tony rzepaku uzyskiwano około 40 kg fazy glicerynowej,
której nie uwzględniono w rachunku energetycznym. Jednostka energii zaangażowana
w produkcję dawała 1,8 jednostki energii w gotowym produkcie.
Bezpośrednie przeniesienie analizowanego przykładu badawczego (tab. 31) do
warunków polskich nie jest możliwe, głównie ze względu na bardzo wysoki plon,
a także odmienne zalecenia dotyczące dawkowania nawozów, związane
z zasobnością gleb [81].
Efektywność energetyczną produkcji biodiesla realną do osiągnięcia w polskich
warunkach, przedstawiono w tabeli 32. Przeanalizowano dwie technologie uprawy
rzepaku: ekstensywną (plon 2,2 t·ha –1 ), oraz intensywną (plon 3,5 t·ha –1 ). Nakłady
energetyczne na uprawę rzepaku w technologii ekstensywnej wynosiły 13, a w intensywnej
16 tys. MJ·ha –1 , przy pominięciu amortyzacji maszyn i robocizny. Niezależnie
od technologii około 50% tych nakładów przypada na nawozy azotowe, a 30% na
paliwo zużyte na wykonanie zabiegów agrotechnicznych i zbiór nasion.
W warunkach ekstensywnej technologii produkcji z 2,2 t·ha –1 można uzyskać
około 810 kg biodiesla. Technologia intensywna przy założonym plonie 3,5 t·ha –1
pozwala na wytworzenie około 1300 kg paliwa. Reasumując, wartość energetyczna
biopaliwa w technologii ekstensywnej jest większa o 30% (Ee = 1,3), a w intensywnej
o 50% (Ee = 1,5) w odniesieniu do poniesionych nakładów energetycznych na
uprawę rzepaku i przetworzenie go na paliwo. Należy zauważyć, że dodatkowo
pewne ilości energii zawiera jeszcze poekstrakcyjna śruta rzepakowa [81].
Prawdopodobnie, w wyniku mniejszej energochłonności zastosowanych
technologii w zakładach produkcyjnych biodiesla w krajach UE (Niemcy, Wielka
Brytania, Francja), wskaźnik efektywności energetycznej osiąga tam w zależności
od wysokości plonu i wielkości zakładu przetwórczego wyższą wartość
Ee = 2,3-3,0 [15].
Efektywność energetyczną produkcji biopaliw płynnych można zwiększyć
poprzez poprawę plonowania rzepaku, wykorzystanie na cele energetyczne przynajmniej
części uzyskiwanej słomy rzepakowej oraz poszukiwanie mniej energochłonnych
technologii przetwarzania płodów.
10. PODSUMOWANIE
Rzepak w Polsce uprawiany był dotychczas głównie jako surowiec do produkcji
oleju jadalnego. Krajowa produkcja rzepaku nie pokrywa możliwości
przetwórczych polskiego sektora olejarskiego, ocenianych na ponad 1,1 mln ton.
Otwierające się możliwości produkcji biodiesla na bazie oleju rzepakowego stwarzają
nowe zapotrzebowanie na ten cenny surowiec. Natomiast często występujące
na rynku problemy ze zbytem innych produktów rolnych, zwłaszcza zbóż powinno
mobilizować producentów do rozszerzenia uprawy rzepaku.