ACTA AGROPHYSICA

43
3.1. Technologia i terminy zbioru
3.1.1. Zbiór jednoetapowy
Jednoetapowy zbiór rzepaku chociaż daje niewątpliwe korzyści ekonomiczne
i organizacyjne, to stosując go zmienia się jednak zasadniczo proces dojrzewania
roślin, który przerywany jest dość gwałtownie.
Zbiór jednoetapowy powinien rozpoczynać się po uzyskaniu przez rośliny
dojrzałości pełnej. Koszenie łanu w terminie wcześniejszym powoduje większą
ilość niedomłotów, a tym samym wzrost strat nasion [151]. Ponadto nasiona
uzyskane z niedojrzałych roślin są pośladem podatnym na samozagrzewanie
i pleśnienie oraz charakteryzują się niskimi walorami technologicznymi (wysoka
zawartość chlorofilu, LK i LN, mała MTN).
Niezmiernie ważne jest równomierne dojrzewanie wszystkich roślin
i właściwy dobór terminu zbioru. Stąd coraz częściej, stosuje się środki służące
regulacji dojrzewania roślin i nasion mające na celu przyspieszenie i wyrównanie
dojrzewania łanu, szczególnie w czasie mokrego lata, gdy okres kwitnienia
jest dłuższy.
Konieczność stosowania regulatorów dojrzewania jest związana z opryskiwaniem
plantacji, co wymaga dodatkowych nakładów pracy oraz wyższych
kosztów (zniszczenia wywołane przejazdem ciągnika oraz koszty preparatu
i oprysku). W ten sposób traci się poważny atut jaki daje jednoetapowa technologia
zbioru. Na takich plantacjach, wymagających stosowania tego typu zabiegów,
najczęściej jest stosowana dwuetapowa technologia zbioru. Na plantacji
w lata suche, zastosowanie środka Reglone wpływa ujemnie na cechy mechaniczne
łuszczyn, stąd łatwiejsze ich pękanie i osypywanie nasion. Stosowany
natomiast w lata wilgotne istotnie podnosi odporność łuszczyn na pękanie.
Muśnicki, Horodyski [95] w swoim kluczu podają następujące informacje
przydatne do określania dojrzałości pełnej:
− w łuszczynach nie ma już nasion zielonych, a tylko ok. 10% brunatnieje
jeszcze po bokach, reszta nasion brunatna na całej powierzchni,
− łuszczyny żółte i brunatniejące są jeszcze jędrne lecz łatwo pękają pod
wpływem czynników zewnętrznych,
− łodygi ciemne i zaczynają zasychać,
− zawartość wody w nasionach poniżej 20%.
Określenie dojrzałości pełnej wg propozycji klucza, ze względu na opisowy
charakter informacji, jest przydatne przede wszystkim dla celów biologicznych.
Dla mechanizatorów istotna jest zmiana (wynikająca z dojrzewania roślin) takich
charakterystycznych cech roślin, które można w prosty i jednoznaczny
sposób określić. Dobrze, jeśli cecha ta ma wpływ na pracę maszyn zbierających,