ACTA AGROPHYSICA

Wytłok rzepakowy może być wykorzystany jako komponent pasz lub jako
składnik lepiszcza do wytwarzania paliwa bezdymnego z odsiarczanego węgla,
jako dodatek do brykietów opałowych ze słomy oraz jako podstawowy składnik
mat do pokrywania hałd kopalnianych. Sensowność tych zastosowań nie została
jednak dotychczas gruntownie przebadana i wymaga analiz [112].
Wcześniej powstającym produktem ubocznym jest słoma rzepakowa. Powstaje
ona już na początku cyklu produkcyjnego. Słoma rzepakowa może być wykorzystywana
w różny sposób. Część słomy w postaci sieczki może zostać przyorana
już na polu i stanowi w ten sposób cenny nawóz organiczny. Odpowiednio
przygotowana słoma może stanowić również cenny komponent pasz objętościowych.
Słoma jest także cennym surowcem energetycznym, ponieważ jej wartość
opałowa wynosi około 30-40% wartości opałowej węgla kamiennego, a popiół
powstały z jej spalenia może być wykorzystany jako nawóz mineralny.
Zastosowanie słomy jako surowca opałowego jest celowe w czasach rosnącego
zużycia energii, istotnie kurczących się zasobów nieodnawialnych oraz związanego
z tym wzrostu cen paliw kopalnych. Bilans energetyczny słomy budują podstawowe
składniki chemiczne w niej zawarte, tj. węgiel (ok. 48%), tlen (ok. 41%), wodór (ok.
6%). Dodatkowo istotna z punktu widzenia ekologicznego, jest znikoma zawartość
siarki w słomie (0,05-0,12%) w porównaniu z węglem kamiennym (1-2%). Średnia
wartość opałowa słomy wynosi 12 MJ·kg –1 , zaś drewna 15 MJ·kg –1 , a węgla kamiennego
24,5-33,8 MJ·kg –1 . Słoma używana do spalania może występować w postaci
luźnej, pociętej na sieczkę, małych bel wysokiego zgniotu lub dużych bel okrągłych
i prostopadłościennych oraz brykietów. Zależnie od zastosowanej formy opału należy
stosować odpowiednie urządzenia przygotowujące słomę do spalania (prasy, brykieciarki,
sieczkarnie itp.) urządzenia spalające (kotły, piece), jak również odpowiednie
techniki spalania (np. automatyczne podawanie luźnej słomy do pieca, automatyczne
dozowanie ilości powietrza w odpowiednie strefy pieca itp.).
Badania [52] wykazują, że ilość energii uzyskanej ze słomy dla 1 m 3 materiału
opałowego jest największa, gdy ma ona postać brykietów. Dodatkową
zaletą brykietów jest także niewielka ilość zajmowanego miejsca przy magazynowaniu.
Tabela 17 ilustruje techniczną ocenę spalania różnych postaci materiału
opałowego ze słomy. Dobrym przykładem celowości zastosowania słomy
jako materiału opałowego jest fakt, iż ze zbioru słomy z 1 ha (ok. 5 t) można
uzyskać ciepło do ogrzania domu w miesiącach zimowych lub wysuszenia rzepaku
z 14 ha. O wprowadzeniu w gospodarstwach rolnych słomy, jako materiału
opałowego, decydują następujące czynniki: zasoby słomy w danym regionie
oraz racjonalne jej wykorzystanie, koszt zbioru, koszt transportu i magazynowania,
zapotrzebowanie na energię cieplną, koszt inwestycji zainstalowania
instalacji do spalania, itp.
87