ACTA AGROPHYSICA

67
40 dniach przechowywania. Największym odkształceniom uległy nasiona
o niepełnej dojrzałości (nasiona ciemno – czerwone i czerwono – brunatne.
a
b
Rys. 23. Nasiona po 180 dniach przechowywania: a – nasiona dojrzałe, b – nasiona niedojrzałe
Fig. 23. Rapeseed after 180 days of storage: a – mature seed, b – immature seed
Nasiona takie dłużej przechowywanie inicjują stopniowy proces zbrylania,
a także rozwój szkodliwych mikroorganizmów, co doprowadza do groźnego zjawiska
jakim jest zbrylanie nasion. Zlegiwanie nasion jest zjawiskiem niekorzystnym,
które powstaje w wyniku wzajemnego nacisku nasion na siebie, co wpływa
na wydostawanie się oleju na okrywę nasienną, towarzyszy temu często rozwój
mikroorganizmów, które znajdują łatwą pożywkę do swego rozwoju. Deformacja
nasion (uzależniona od wielkości naprężeń stykowych między przechowywanymi
nasionami) wywołana warunkami przechowywania wynika z właściwości samych
nasion (mają zbyt małą wytrzymałość). Przyczyny te, a także większa wilgotność
nasion oraz ich niewłaściwa dojrzałość doprowadzają do zbrylania nasion
(rys. 24). Powoduje to obniżenie przepuszczalności oraz zmianę przewodnictwa
cieplnego w wyniku czego dochodzi do samozagrzewania.
Początkiem zbrylania (I fazą) jest odkształcenie nasion czyli uszkadzenie
struktury nasienia, co powoduje uwalnianie enzymów wpływając w ten sposób
na wartości technologiczne i mechaniczne nasion, obniżają przepuszczalność
gazów, a także zmieniają przewodnictwo cieplne. Najczęstszym powodem zlegiwania
jest ciśnienie górnych warstw nasion lub powstawanie warunków jakie
sprzyjają samozagrzewaniu (duża wilgotność nasion, niewłaściwa ich dojrzałość,
zbyt duże obciążenie). A więc, utrata naturalnej sypkości nasion doprowadza
do pogorszenia ich wartości technologicznej (wzrost liczby kwasowej
i nadtlenkowej), a także intensyfikuje rozwoju szkodliwych grzybów i bakterii.