ACTA AGROPHYSICA

48
Ten gwałtowny spadek wyznacza końcową, bezpieczną granicę pokosowania roślin.
Koszenie roślin na pokosy po tym terminie wiąże się ze znacznymi stratami nasion,
gdyż spadek wilgotności łuszczyn pociąga za sobą wzrost ich podatności na pękanie
i osypywanie nasion. Problemem jest określenie momentu rozpoczęcia pokosowania,
gdyż zbyt wczesne koszenie roślin ma wpływ na jakość nasion. Skoszone rośliny nie
mogą odpowiednio „wyżywić” nasion.
Kilkuletnie badania wykazały możliwość zastosowania, prostej i skutecznej
metody pozwalającej na wyznaczenie właściwego momentu rozpoczęcia koszenia
roślin na pokosy. Metoda ta, polega na testowaniu wytrzymałości łuszczyn
poprzez ich zginanie w palcach na kształt litery „U” (metoda została opracowana
przez firmę „Mandops” do określania optymalnego momentu stosowania
preparatu Spodnam DC). Łan o tej dojrzałości zachowuje typową barwę przechodzącą
z koloru soczystozielonego do jasnozielonego. Zginane łuszczyny
lekko pękają na zgięciach, a w łanie powinno ich być około 60-70%.
Metoda zginania, czy skręcania łuszczyn w palcach, w celu określenia ich
wytrzymałości jest metodą tak starą, jak stara jest hodowla rzepaku w kierunku
uzyskania odmian niepękających. Obserwacje wykonane na różnych plantacjach
rzepaku potwierdziły jej przydatność, a także prostotę tej metody. Natomiast informacje
zawarte w kluczu doskonale uzupełniają metodę zginania łuszczyn, co
pozwala precyzyjnie określić moment rozpoczęcia koszenia roślin na pokosy.
Prawidłowe określenie dojrzałości technicznej, jest dość często utrudnione ze
względu na nierównomiernie dojrzewające rośliny w łanie.
Korzystanie z metody klucza fenologicznego utrudniają zmiany barwy łuszczyn
po zabiegach dolistnego nawożenia azotem. Rośliny tak nawożone zachowują
bardzo intensywną barwę zieloną, co może wpływać na niewłaściwe zdiagnozowanie
ich dojrzałości.
3.2. Masa 1000 nasion – MTN
Jednym z podstawowych wyróżników jakości nasion uzależnionym od terminu
zbioru jest masa 1000 nasion. Bartkowiak-Broda i Krzymański [1] stwierdzili,
że przyrost masy 1000 nasion uzależniony jest od długości okresu wegetacji oraz
czasu nasłonecznienia. Ujemnie natomiast wpływają na ten parametr niskie średnie
dobowe temperatury oraz częste opady. Badania Budzyńskiego i in. [11] wskazują
także na istotny wpływ różnych sposobów sprzętu na tę cechę nasion.
Przeprowadzona ocena masy 1000 nasion wykazała uzależnienie tego wskaźnika
zarówno od terminów, jak i technologii zbioru (tab. 12). Porównując oba sposoby
zbioru należy stwierdzić, że nasiona uzyskane w zbiorze dwuetapowym (analizowano
MTN w dojrzałości technicznej) wykazują podobną MTN (średnia z odmian i lat
wynosi 4,22 g), jak te zebrane w dojrzałości pełnej (odpowiednio 4,21).