3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y375jęcie może nastąpić zarazem przed, jak i po wykonaniuczynności.Otrzymanie korzyści bądź jej obietnicymusi pozostawać we wszystkich rodzajachprzestępstwa sprzedajności w związku z pełnieniemfunkcji publicznej przez sprawcę. Tenzwiązek istnieje nie tylko wtedy, kiedy sprawcaotrzymuje korzyść w związku z obecnie dokonywanymiczynnościami służbowymi, alerównież gdy przyjmuje ją ze względu na pełnionąfunkcję publiczną, która legitymuje godo ich dokonywania. Nie musi tu więc występowaćzależność z konkretną czynnością, alemoże to być związek sprzężony z całokształtemczynności należących do kompetencji danejosoby. Jak słusznie stwierdził w jednymze swych orzeczeń Sąd Najwyższy „związekz pełnieniem funkcji publicznej zachodzićmoże bądź pomiędzy przyjęciem korzyścia konkretną czynnością służbową należącą dokompetencji osoby pełniącej funkcję publiczną(ta konkretna czynność stanowi wówczas motywdziałania osoby udzielającej korzyści), bądźpomiędzy przyjęciem korzyści a całokształtemdziałalności służbowej osoby pełniącej funkcjępubliczną (łapówka ma wówczas ogólny celpozyskania względów kompetentnego funkcjonariusza)”7 . Sprawca nie musi zajmować siędaną sprawą od początku do końca, może działaćtylko na pewnym etapie jej załatwiania, niemając nawet wpływu na jej końcowy wynik.Nie popełnia przestępstwa osoba, która pełniącfunkcję publiczną osiągnęła korzyści przy okazjipełnienia tej funkcji. Musi zatem istnieć ścisłyzwiązek między sprawcą a pełnionymi przezniego czynnościami służbowymi. Przestępstwosprzedajności we wszystkich typach jest ściganez oskarżenia publicznego.2. Podmiot i strona podmiotowaPrzestępstwo łapownictwa biernego jestprzestępstwem indywidualnym właściwym,gdyż sprawcą może być wyłącznie osoba pełniącafunkcję publiczną 8 . Czyn ten zaliczanyjest do grupy przestępstw służbowych, gdyżmoże być popełniony tylko przez osoby pełniącefunkcje publiczne. Ustawodawca w art. 228§ 6 kk wprowadził rozszerzony krąg podmiotówpełniących funkcje publiczne, obejmującnim podmioty pełniące funkcje publicznew państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej.Wypełnił tym samym zobowiązanienałożone na Polskę, wypływające z ratyfikacjiKonwencji OECD z dnia 17 grudnia1997 r. o zwalczaniu przekupstwa zagranicznychfunkcjonariuszy publicznych w międzynarodowychtransakcjach handlowych 9 .Zgodnie z art. 115 § 19 kk „Osobą pełniącąfunkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny,członek organu samorządowego, osobazatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującejśrodkami publicznymi, chyba że wykonujeczynności wyłącznie usługowe, a takżeinna osoba, której uprawnienia i obowiązkiw zakresie działalności publicznej są określonelub uznane przez ustawę lub wiążącą RzeczpospolitąPolską umowę międzynarodową”.Jak słusznie podnosi Sąd Najwyższy, podanadefinicja stanowi „zbiorcze odbicie dotychczasowegodorobku judykatury w zakresieinterpretacji tego pojęcia” 10 . Funkcjonariuszypublicznych enumeratywnie wylicza Kodekskarny (zobacz tam art. 115 § 13). Członkamiorganu samorządowego są np. członkowiesamorządu gospodarczego, lekarskiego czyradcowskiego. Definicja zawarta w art. 115§ 9 kk obejmuje większość osób pracującychw jednostkach organizacyjnych dysponującychśrodkami publicznymi. Wyłączone są osobywykonujące w tych jednostkach wyłącznieczynności usługowe, mianowicie sprzątaczki,kucharki, konserwatorzy. Decydując o tym,czy konkretna osoba jest wyłączona spod odpowiedzialnościz art. 228 kk należy wziąćpod uwagę rzeczywiście wykonywane przeznią funkcje, nie ograniczać się wyłącznie doustalenia formalnie zajmowanego przez niąstanowiska. Jednostki organizacyjne, o którychjest mowa w tym przepisie muszą dysponowaćśrodkami publicznymi. Nie ma znaczeniaprawnego o jaką działalność chodzi, mogą tobyć przedsiębiorstwa będące własnością osobyfizycznej, spółdzielnie, organizacje społeczne,spółki. Zarówno więc pracownicy publicznychi niepublicznych szpitali, zakładów opiekizdrowotnej, które otrzymują środki publicznez kontraktów zawieranych z NFZ, pracownicyszkół i uczelni tak prywatnych jak i państwowychw obszarze, w jakim rozporządzająśrodkami publicznymi np. na stypendia dlastudentów, jeżeli przyjmą korzyść mogą byćpociągnięci do odpowiedzialności karnej 11 .Ustawodawca na gruncie Kodeksu karnegonie określił co należy rozumieć pod pojęciemśrodków publicznych. Pomocny w tymzakresie może być art. 5 ust. 1 ustawyz 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 12 ,który zawiera definicję środków publicznych.3