3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y559mokratycznych instytucji społecznych, przyjednoczesnym działaniu rządowych agencjikontrolnych, takich jak Centralne Biuro Antykorupcyjneczy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego,które mają stać na straży czystychrąk urzędników i biznesmenów, zdarzają sięoczywiście spektakularne afery korupcyjne,które pomimo kompromitacji osób z pierwszychszeregów elity politycznej nie dyskredytująich w trwaniu kariery politycznej. Żadensystem polityczny nie spowoduje całkowitejlikwidacji działań korupcyjnych. Gospodarkarynkowa otwiera po prostu nowe pola dowzbogacenia się w sposób nielegalny, wykorzystująctym razem własność prywatną.Pytaniem, jaki nasuwa się gdy rozważamyewentualny wpływ, jaki wywołuje zjawiskotransformacji ustrojowej na korupcję, jest to,czy korupcja w takiej postaci jest wyróżnikiemtypowo polskim. Gdy weźmie się jednakpod uwagę międzynarodowe badania porównawczeBanku Światowego lub TransparencyInternational zauważyć można, iż jest to problemwystępujący we wszystkich państwachpostkomunistycznych, jednak to Polska dostałaszczególne zalecenia Unii Europejskiejw zakresie działań antykorupcyjnych i poprawydziałania służb ścigania, co wskazuje nietylko na problem odziedziczenia spadku popoprzednim ustroju politycznym, ale także nagrupie problemów o charakterze strukturalnym,które powstały na etapie tworzenia sięnowych struktur i narzędzi państwowych, takichjak nowoczesne aparaty władzy, kontrolii ścigania. Wśród nich wymienić możemy dużypoczątkowy udział władzy w gospodarce, niejasnesystemowe „reguły gry” – niedoskonałyproces legislacji, słabość społeczeństwa obywatelskiegoutrzymana po przednim systemie.Do tego duża liczba reform, które musiały siędokonać niemal w każdej sferze państwa, orazniewielki prestiż posady urzędniczej, wzmaganyniekonkurencyjnym wynagrodzeniem.Polska jako kraj przechodzący wewnętrznezmiany polityczne, działała również jakoaktor areny międzynarodowej, gdzie wpływna kształt działania gospodarczego kraju mająm.in. międzynarodowe instytucje finansowe.Koniec „zimnej wojny” i wprowadzenie i rozszerzenieliberalizacji handlu spowodowałokonieczność dopasowania nowopowstałychzasad gry do ustalonych wcześniej zasad. Toz kolei prowadzi do zmniejszenia instytucjonalnejroli państwa i osłabia mechanizmy kontrolii zarządzania, co z kolei nie pozostaje bezwpływu na rozwój zjawiska korupcji, oraz jejwchodzenie na nowe obszary. Wstępowaniedo międzynarodowych zrzeszeń i organizacjimoże z pozoru prowadzić do przejmowaniadobrych praktyk i funkcjonowania krajuw nowoczesnych systemach prewencji i kontroliantykorupcyjnej, jednak każda zmiana,w tym ta prowadząca do integracji, powodujepewne patologie. Najbardziej jaskrawymtego przykładem może być dymisja sekretarzageneralnego NATO i upadek Komisji Europejskiejza rządów Jacques’a Santera 62 , na coodpowiedzią są międzynarodowe programyantykorupcyjne wprowadzane np. przez BankŚwiatowy czy OECD.Dużym zagrożeniem dla rozwoju współczesnejgospodarki w krajach postkomunistycznychjest fakt pozostania korupcji systemowej,gdy niewystarczające narzędzia i regulacjeprawne nie zatrzymają procederu, krajnawiązuje gorsze relacje gospodarcze, gdyżudział zaufania społecznego i inwestycyjnegospada w stosunku do możliwych konsekwencji.Inwestycje w krajach skorumpowanychsą bowiem trudne i wymagają dodatkowych„kosztów”. Wyrazem tego były specjalne obostrzeniawobec Polski podczas akcesji do UniiEuropejskiej, zwłaszcza w obszarze kontroliżywności, kontroli granic oraz zapobieganiaprocederowi korupcji. Podczas próby spełnianiatych wymagań wielu polskich obywateli(oraz wielu opozycyjnych wówczas ugrupowańpolitycznych) wyrażało opinię o traktowaniuPolski, jako „członka drugiej kategorii”,który wymaga zewnętrznego sterowania poprzezwspólnotowe zasady.Polska wykonała ogrom pracy w kierunkuzniwelowania procederu korupcji, dołożonowiele starań do zmniejszenia zjawiskakorupcji systemowej, jakże niebezpiecznej,niepozwalającej na kształtowanie się społeczeństwaobywatelskiego i zaufania doorganów państwowych. Zagrożeniem płynącymz niezahamowania korupcji systemowejw obecnych realiach gospodarki rynkowej jestbowiem brak inwestycji zewnętrznych i problemyz zarządzaniem makroekonomicznym,jeśli patrzymy na problem z punktu widzeniawspólnotowego. Jako państwo posiadamy narzędziaw postaci komisji śledczych (o ile imufamy), możemy również korzystać z dobrychpraktyk i danych udostępnianych przez organizacjemiędzynarodowe (Bank Światowy,6