Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y397jęło, 10% raczej by przyjęło, 34% raczej byjej odmówiło, a aż 42% zdecydowanie by jejodmówiło. Jest to zadowalający wynik, gdyżpo zsumowaniu, 76% ankietowanych nie popełniłobyprzestępstwa łapownictwa biernego.Szczegółowe wyniki odpowiedzi na to pytanieprzedstawia tabela nr 12. W tym miejscu wartoprzytoczyć wyniki badań przeprowadzonychw ramach projektu badawczego zrealizowanegona zlecenie Ministerstwa Nauki i SzkolnictwaWyższego przez zespół białostockichnaukowców. Projekt pt. „Monitoring, identyfikacjai przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwaobywateli” był realizowany w latach2008–2010. Pytanie piąte w omawianej ankieciezostało zadane obywatelom nie będącymfunkcjonariuszami publicznymi. W projekciepodobne pytanie zostało zadane funkcjonariuszomCBA, prokuratorom, funkcjonariuszomSłużby Więziennej, Straży Granicznej i policjantom.Zdecydowana większość respondentów(80%) nie obawia się propozycji korupcyjnej.Wśród funkcjonariuszy CBA panujew 93% brak niepokoju w związku z korupcją.Z kolei prokuratura wyróżnia się „najniższymodsetkiem ankietowanych niepodzielającychobaw przed propozycjami korupcyjnymi(77%)” 82 . Wyniki odpowiedzi na pytanie piąteprzedstawia tabela nr 12.Pytanie szóste polegało na dokonaniu ocenywystępowania podanych ośmiu rodzajówkorupcji. Ankietowani uznali, że korupcja bardzoczęsto występuje na pierwszym miejscuwśród polityków, następnie w służbie zdrowia,w gospodarce, w czasie wyborów, w policji,w szkolnictwie wyższym, w administracjipublicznej i w wymiarze sprawiedliwości. Aż40% badanych (20 osób) uważa, że korupcjanie występuje w szkolnictwie wyższym, podczasgdy tylko 10% jest zdania, że tam to zjawiskowystępuje. Odpowiedzi na to pytaniezawiera tabela nr 13.W pytaniu siódmym chciano poznać pobudkikierujące respondentami przy szeregowaniuwystępowania różnych rodzajów korupcji pytaniaósmego w podanej przez nich kolejności.Pytanie miało charakter otwarty. Odpowiedziałona nie 76% ankietowanych. Wśród nich 78%osób do podanej przez nich oceny w pytaniuszóstym skłoniły opinie znajomych, doniesieniaz mediów i prasy. Podawali oni takżejako powód własne doświadczenia. Osoby,3Tabela nr 12. Reakcja respondentów na propozycję korupcyjnąOdpowiedzi Liczba respondentów % badanych (N=50)Zdecydowanie tak 2 4Raczej tak 5 10Raczej nie 17 34Zdecydowanie nie 21 42Trudno powiedzieć 5 10Źródło: Wyniki badań własnych.Tabela nr 13. Ocena występowania rodzajów korupcji w Polsce*Rodzaj korupcji 1 2 3 4 5 6 7 8Polityczna 22 7 5 3 3 2 4 4Wyborcza 11 4 7 3 7 2 8 8Gospodarcza 15 10 5 3 2 6 4 5W służbie zdrowia 17 5 6 6 6 3 2 5W administracji publicznej 4 5 5 8 14 5 6 4W policji 6 10 12 5 5 2 5 5W wymiarze sprawiedliwości 3 6 7 5 6 7 7 9W szkolnictwie wyższym 5 7 4 3 1 6 4 20Źródło: Wyniki badań własnych.Skala ocen: 1–8, gdzie 1 – występuje bardzo często, 8 – nie występuje.*Odsetki nie sumują się do 50, gdyż respondenci mogli dać kilku rodzajom tę samą ocenę.
398które wyłącznie określiły powody takiej ocenyjako ich własną opinię stanowiły 22% ogółuankietowanych, którzy udzielili odpowiedzina to pytanie. W badaniach zespołu prof.A. Siemaszko aż 70% ankietowanych uznałojako najbardziej skorumpowaną profesjęzawód lekarza oraz sędziego sportowego 83 .Można to porównać do wyników pytania poprzedniego,w którym 17 osób jako najbardziejrozpowszechniony rodzaj korupcji wskazałokorupcję w służbie zdrowia.Według badań Transparency Internationalnajbardziej zagrożonymi obszarami życiapublicznego są sektory, w których wykorzystywanesą środki z budżetu państwa, a więcmajątek o dużej wartości materialnej. Do obszarównarażonych na korupcję organizacja tazalicza: oświatę, ochronę zdrowia, pomoc społeczną,zamówienia publiczne i samorządy 84 .Pytanie ósme brzmiało podobnie do pytaniaszóstego. Chodziło w nim jednak o dokonanieoceny zagrożenia dla społeczeństwa występowaniakorupcji w podanych dziedzinach. Najwięcejosób uznało za bardzo groźną korupcjęw służbie zdrowia, dalej wśród politykówi policjantów, w wymiarze sprawiedliwości,w administracji publicznej, podczas wyborów,w szkolnictwie wyższym i w gospodarce.Uznali, że na rozwój społeczeństwa nie mawpływu korupcja w szkolnictwie wyższym, aletakże w gospodarce, gdzie doktryna podkreśla,jak groźnym jest ten rodzaj korupcji. Jegonajważniejszym skutkiem jest spadek rozwojugospodarczego, a tym samym wzrost bezrobocia,wzrost cen itp. Szczegółowe wyniki odpowiedzina to pytanie zawiera tabela nr 14.Pytanie dziewiąte, podobnie jak pytaniesiódme, dotyczyło przyczyn ustawienia odpo-S. OGRODNIKA. Husseinprawne MECHANIZMY i kryminologiczne KORUPCJOGENNE aspekty – cztery korupcji grzechy główne władz publicznych3wiedzi w kolejności podanej przez ankietowanych.Pytanie miało charakter otwarty. Odpowiedziałona nie nieco mniej ankietowanych,niż na pytanie siódme – 72%. Większość z nichwskazała, iż podstawą do takiej oceny występowaniarodzajów korupcji były ich własnedoświadczenia, opinie znajomych oraz przekazymediów. Ich opinia stanowi 80% wszystkichodpowiedzi na to pytanie. Dwie osobyudzieliły odpowiedzi bardziej rozbudowanych.Pozwolę sobie na ich zacytowanie. Pierwszaz nich brzmi: „wszystkie z podanych powyżejrodzajów korupcji moim zdaniem niosą istotnezagrożenie dla społeczeństwa, a wiem toz obserwacji tego, co dzieje się w naszym kraju,z obecnej sytuacji, jaką codziennie ukazująnam media, czy o której możemy przeczytaćw prasie”. Druga: „chyba najbardziej niebezpiecznajest korupcja w ośrodkach, z którymimamy bezpośrednią styczność, np. w służbiezdrowa, administracji. Jeżeli załatwić jakąśsprawę można tylko dając łapówkę, to jest todla całego społeczeństwa niekorzystne. Podobniez politykami, ponieważ mają wpływ nalosy całego narodu, są jego przedstawicielami,ich korupcja godzi we wszystkich obywateli.Kierowałam się: własnymi doświadczeniamii przekazem prasy, mediów”. Może cieszyćfakt, iż na opinię danej osoby w jakiejś kwestiiskładają się różne źródła. Obywatele niezawierzają bezgranicznie wyłącznie mediomi prasie, które nie zawsze są obiektywne.Pytanie dziesiąte miało na celu poznanieopinii na temat jednego ze sposobów zwalczaniapatologicznego procederu. W opinii 52%ankietowanych wyższe zarobki mogłyby powstrzymaćfunkcjonariuszy publicznych przedprzyjmowaniem łapówek. Z drugiej jednakTabela nr 14. Ocena zagrożenia dla społeczeństwa różnymi rodzajami korupcji*Rodzaj korupcji 1 2 3 4 5 6 7 8Polityczna 20 4 7 4 5 2 4 4Wyborcza 15 6 6 4 5 2 7 5Gospodarcza 9 8 6 4 3 3 8 9W służbie zdrowia 22 3 2 4 6 3 4 6W administracji publicznej 16 4 4 7 2 9 4 4W policji 20 7 3 3 5 3 5 4W wymiarze sprawiedliwości 17 4 2 1 6 3 8 8W szkolnictwie wyższym 11 4 7 5 3 4 6 10Źródło: Wyniki badań własnych.Skala ocen: 1–8, gdzie 1 – jest bardzo groźne dla rozwoju społeczeństwa, 8 – nie ma wpływu na rozwój społeczeństwa.*Odsetki nie sumują się do 50, gdyż respondenci mogli dać kilku rodzajom tę samą ocenę.