3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y381społecznej mogę tak postępować. Równie dużeznaczenie dla sfery moralności społeczeństwama korupcja wśród urzędników organów ściganiakarnego oraz wymiaru sprawiedliwości.Nie powinno dochodzić do sytuacji, w którejw społeczeństwie krąży przekonanie, żewszystko można kupić, od korzystnego wyrokusądowego poczynając, skończywszy naprawie jazdy.Gdy mówimy o korupcji należy przedewszystkim wskazać na zmieniający się obrazczłowieka 37 . Człowiek współczesny to człowiekekonomiczny, kierujący się wyłączniemotywacją ekonomiczno-finansową, usiłującyosiągnąć jak największe zyski. W procesie wychowawczymw wielu obszarach zanika aksjologia,system wartości zostaje określony przezpryzmat pieniądza. Nasze prawo coraz częściejulega dewaluacji oraz zostaje wykorzystywanedo doraźnych celów politycznych. Ważna jestteż jakość prawa. Za często mamy do czynieniaz prawem niedoskonałym. Luki w prawiebędące oznaką tych mankamentów, tworzą dogodneprzesłanki dla rozwoju różnych rodzajówkorupcji.Mechanizmy korupcjogenneMechanizmy korupcjogenne to nieprawidłowościw funkcjonowaniu instytucji publicznychpowodujące bądź zwiększająceryzyko korupcji 38 . Zwiększenie ryzyka możesię łączyć z kształtowaniem okazji do zachowańkorupcyjnych. Może to zobrazować znaneprzysłowie „okazja czyni złodzieja”, tak samookazja czyni łapownika.Istniej przekonanie, że korupcja jako takatowarzyszy nam „od zawsze” 39 . Przyczynykorupcji są zakorzenione w społeczeństwiebardzo głęboko i niełatwo je wyeliminować.Z kolei te, które tkwią w administracji publicznejoraz gospodarczej można usunąć znacznieprościej. Wśród wielu przyczyn korupcji wartozaznaczyć kilka najważniejszych, mianowicie:łatwy dostęp do zdobycia dużych pieniędzyze środków publicznych, naciski ze stronykonkurencji w formie manipulacji korupcyjnych,zanik kardynalnych wartości etycznychi etosu urzędnika (frustracja), chęć osiągnięciawysokiej pozycji w życiu gospodarczymi publicznym, brak kontroli i nadzoru służbowego,zawieranie kontraktów na styku sektorapublicznego i prywatnego, wydawanie decyzjiuznaniowych, obszary dystrybucji dóbr deficy-towych, obszary wykonywania przez państwofunkcji kontrolnych i policyjnych.Granica między działalnością legalnąa nielegalną jest bardzo płynna. Łapówkarstwowystępuje w obszarach, gdzie istnieją stosunkiświadczeń pomiędzy instytucjami państwowymia prywatnym zapotrzebowaniem np.udzielanie zamówień, zaopatrzenie. Obywatele„płacą” za zezwolenia budowlane, za wolny odopłat wywóz odpadów. Szczególnie w budownictwiepublicznym dostrzega się pewien standardkorupcji 40 . Dostawcy, producenci, firmybudowlane wliczają do cen usług i towarów łapówkijako „koszty” prowadzenia działalnościgospodarczej. Nagrodą za przysługę urzędnicząi otrzymanie zamówień od majętnych firmsą wczasy za granicą, samochody, droga biżuteriaitp. Dotacje są często udzielane w formieumów o doradztwo, ekspertyz. Bez większegonamysłu są też przyjmowane pieniądze w ramachpodziękowania za „dobrą współpracę”czy też uzupełnienie wynagrodzenia za pracę.Wśród urzędników panuje przekonanie, iż nienaruszają prawa przyjmując korzyść materialną,gdyż krzywdy i zła nikomu nie czynią.Czynią je jednak państwu, powodując spowolnienie,a nawet zahamowanie rozwoju gospodarczego.Układy korupcyjne występują we wszystkichdziedzinach życia, a także na wszystkichszczeblach administracji publicznej. Jest towynikiem upadku wartości, moralności, stawianiainteresu prywatnego nad interesemogółu, państwa. W społeczeństwie umiejętnośćobchodzenia prawa nie jest uznawana za wadę,lecz przejaw sprytu. Korupcja nie należy dozjawisk przejściowych, możemy zaobserwować,iż każda wykryta sprawa ujawnia następnesprawy. Korupcja istnieje od zawsze, jednakobecnie rozprzestrzeniła się we wszystkich gałęziachsłużby publicznej. Można ją też uznaćza nowy rodzaj przestępczości gospodarczej.Ujawnienie przestępstw korupcyjnych jestbardzo trudne z uwagi na ścisłe powiązaniaosób ją praktykujących. Ich działania są częstomocno zakonspirowane, zatuszowane. Ciężkojest zatem określić rzeczywistą skalę tego zjawiska.Rozpowszechnianie się mentalności korupcyjnejrodzi zagrożenie przesiąknięcia administracji,gospodarki oraz policji i wymiarusprawiedliwości przez przestępców zorganizowanych.Do powszechnych sposobów ichpostępowania należy wywieranie wpływów3