3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

524B. PotwardowskaA. HusseinTransformacja MECHANIZMY KORUPCJOGENNE ustrojowa a pola – cztery korupcji grzechy główne władz publicznych6związanych ze sobą (wręczanie łapówek przezkolejnych petentów). Istnieją jednak zjawiskao innej charakterystyce, która łączy aktorówprocederu na dłużej.Jak to opisuje Maciej Tymiński, relacjepatrona i klienta oraz zjawisko kumoterstwacharakteryzują się trwałością związków orazczęstymi powiązaniami znajomych, przyjaciółi rodziny. Relacja patron – klient już z założeniai nazwy charakteryzuje związek interesówosób znajdujących się na różnych szczeblachdrabiny społecznej czy zawodowej. Jako przykładtakiego związku autor podaje układ wzajemnejwymiany korzyści, gdzie za poparciepolityczne dla patrona klient otrzymuje stanowisko.Jak widać na przykładzie takie związkisą długofalowe, mogę trwać wiele lat i rodzićwiększe konsekwencje z ich biegiem, prowadzącdo powstawania sitw, ale o tym za chwilę.Wracając do naszego związku patron –klient – z uwagi na różnicę z perspektywąopisywanej sytuacji, możemy mówić o dwóchpojęciach tego samego zjawiska – patronatui klienelizmie, w zależności od aktora, któryw danej sytuacji występuje. Autor dla wyjaśnieniasensu patronatu przywołuje klasykaMaxa Webera: „przywódcy partyjni rozdająnagrodę za wierną służbę wszelkiego rodzajuurzędy: w partiach, gazetach, towarzystwach,ubezpieczalniach, gminach i państwach. Wewszystkich walkach partyjnych chodzi nie tylkoo cele rzeczowe, lecz przede wszystkim o patronatnad urzędami”. Jak to słusznie ujął MaciejTymiński, „Klientelizm jest spojrzeniem na tęsamą relację z dołu”.Kolejnym działaniem korupcyjnym o charakterystycedługiego związku, jest kumoterstwo.Zjawisko to różni się od patronażui klientelizmu tym, iż w związek łączący aktorówprocederu jest równy, nie występuje turodzaj podległości służbowej czy społecznej.Uczestnicy wymieniają jakieś korzyścii wspierają się wzajemnie dla osiągania wspólnychcelów.Zjawiskiem łączącym cechy klientelizmui kumoterstwa jest nepotyzm – zjawisko polegającena faworyzowaniu przy obsadzaniustanowisk, przyznawaniu przywilejów czyrozstrzyganiu przetargów własnych krewnychlub powinowatych.Najgroźniejszą postacią opisywanej tu korupcjidługofalowej jest połączenie tego typurelacji w obrębie społeczności. Zjawisko takienosi nazwę sitwy – gdzie trzy sfery życia – poustanowionychpo to, by społeczeństwo dobrzefunkcjonowało”. Przyznam, że to nieco ryzykownestwierdzenie, jednak autor przedstawiastanowisko, iż proceder wręczania i przyjmowaniałapówki nie dotyczy tylko dwóch stronprocesu, ale również instytucji, w imieniu którejdziała „przekupywany”. Otóż łapownictwouderza bezpośrednio w społeczeństwo, „którejest pracodawcą polityków, urzędników czy policjantów”12 . Autor wskazuje na fakt, iż gdybykonsekwencje za przyjmowanie łapówek byłybywyższe niż potencjalne korzyści, wówczasnie dochodziłoby do tego typu zachowań. Zgoda,jednak znaczenie ma tu również wykrywalnośćtego typu przestępstw i konsekwencjaw wymierzaniu kar, która w społeczeństwacho wyższej niż incydentalna korupcji, nie jestdostatecznie skuteczna.Autor rozdziału podaje również przykładwręczania łapówki nie dla osiągnięcia wymiernychkorzyści, a dla wyrównania szans. Tegotypu działania są najczęściej prowokowanei wykonywane przy zjawisku korupcji prywatnej,dla przykładu podczas rozpisywania przetarguna podwykonawstwo. Wówczas wręczasię odpowiednią sumę pieniędzy w zamian za„równe traktowanie” wszystkich składającychoferty przetargowe. Jak to określa autor – „łapówkimożna zatem podzielić na takie, któremają poprawić szanse płacącego względeminnych lub – tylko je wyrównać”.Autor wyjaśnia również związek powyższejtypologii z kalibrem wręczanej łapówki– bowiem podział na korupcję pospolitą, biurokratycznąi polityczną ma odzwierciedleniew wysokości kwot lub wartości przedmiotów,bowiem „łapówki stosunkowo niewielkie trafiajądo niższych urzędników czy policjantówdrogówki (a więc są związane z korupcją pospolitą).Bardziej pokaźne >>prezenty