3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

504A. Foremny Husseinkorupcja MECHANIZMY jako KORUPCJOGENNE niepożądany efekt – cztery konfliktów grzechy interesów główne władz publicznych5jedną z najważniejszych przesłanek rzetelnegoadministrowania i jako gwarancja moralnegowypełniania służby publicznej. Może się wydawać,iż wymóg ten może popaść w konfliktz art. 47 Konstytucji RP, stanowiącym o prawiedo prywatności 158 . Mimo wszystko uważam, żepozbawienie części prywatności jest połączonez pozycją osoby publicznej oraz gwarancjąuczciwego wypełniania swoich obowiązków.Obok wymienionych wyżej ograniczeń,zakazów i obowiązków nałożonych na funkcjonariuszypublicznych, w krajach członkowskichUE można jeszcze zauważyć inne instrumentyprewencyjne. Są to między innymiregulacje dotyczące zatrudniania krewnych,pojawiające się w Ustawie z dnia 21 listopada2008 r. o pracownikach samorządowych 159oraz w Ustawie z dnia 21 listopada 2008 r.o służbie cywilnej 160 . Inne regulacje dotycządostępu do informacji publicznej oraz instytucjiwyłączenia od udziału w postępowaniu.C. Instrumenty detekcyjne i śledcze„Instrumenty detekcyjne i śledcze w zakresiekonfliktów interesów zazwyczaj obejmująustanowienie organu koordynującego i obserwującegożycie publiczne, mechanizmy ujawnianianieetycznego postępowania (np. ang.whistleblower hotline) i programy ochronyosób ujawniających nieetyczne postępowanieswoich współpracowników, ale także skutecznąwspółpracę prokuratorską, jak też wystarczającowyspecjalizowane sądownictwo,inspektorów, kontrolerów” 161 .Zaczynając od pojęcia whistleblower, należyzauważyć, iż nie ma jednej tylko jego definicji.Istnieją różnie podejścia definicyjne dotego pojęcia. Z angielskiego whistleblower todmuchający w gwizdek. Innymi słowy whistleblowingto ujawnienie przez członka organizacjinielegalnych, bezprawnych, niemoralnychpraktyk, mających miejsce w danej organizacji.Whistleblower to ten, który zdradza spisek,co powoduje, że staje się ofiarą represji 162 . Jestto coś w rodzaju specyficznego donosicielstwa.Polega na tym, że konkretni pracownicy informująodpowiedzialnych za sprawy etycznei dyscyplinarne o złamaniu kodeksu etycznego,nieuczciwości, nierzetelności określonychpracowników.Zjawisko to często wiąże się z mobbingiem,ponieważ pracownicy ujawniający zachowanianieetyczne, spotykają w swoim środowiskupracy wiele problemów, są poniżani i prześla-dowani przez współpracowników 163 . W celuochrony tych osób tworzy się specjalne instytucje.W każdym z krajów instytucja ochronytych osób wygląda inaczej. Należy zauważyć,iż na razie zaledwie pięć krajów europejskichzdecydowało się na wprowadzenie tego rodzajuinstrumentu detekcyjnego. Krajami tymi są:Wielka Brytania, Francja, Holandia, Belgiaoraz Węgry. Trudności w każdym z krajówstanowi ustanowienie prawdziwie niezależnejinstytucji, zewnętrznego organu kontrolującegokonflikt interesów. Organy całkowicie zewnętrznesą bardziej niezależne, jak równieżbardziej kompetentne w kwestii wydawaniaobiektywnych i bezstronnych rozstrzygnięć 164 .W krajach europejskich prowadzenie postępowańdochodzeniowo-śledczych podlegaprawu i postępowaniu karnemu. Podobnie,wszystkie kraje europejskie mają możliwośćpodejmowania dochodzeń administracyjnych,które prowadzą zazwyczaj organy powołanew celu zapobiegania i wykrywania korupcjii innych konfliktów interesów. Postępowania,mające na celu ujawnienie konfliktów interesów,we wszystkich krajach Europy są postępowaniamisądowymi oraz dyscyplinarnymi,gdy kwalifikują określone naruszenie jakopodlegające tej procedurze 165 .D. Instrumenty penalizująceWszystkie kraje UE przewidują w swoimsystemie prawnym przestępstwa, które są efektembłędnie zarządzanego konfliktu interesów.Dla przykładu przytoczę kilka sytuacji penalizowanychprzez ustawodawstwo polskie.Ustawy samorządowe, za podanie niezgodnychz prawdą informacji w oświadczeniachmajątkowych, odsyłają do kodeksu karnego,który uznaje to zachowanie za przestępstwoi przewiduje za nie karę pozbawienia wolnoścido lat trzech 166 . Także sankcje administracyjnedla zawodowych urzędników przewidujewiększość państw europejskich. W Polsce zaniezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie,przewidziana jest w ustawach samorządowychsankcja polegająca na utracie diety lubwynagrodzenia do momentu złożenia oświadczenialub informacji 167 . Inną sankcją, już bardziejrestrykcyjną, jest dymisja lub zwolnieniez pełnienia funkcji, także grzywna, sankcjemoralne w postaci podania do publicznej wiadomościosoby dopuszczającej się naruszeńi rodzaju naruszeń, przepadek rzeczy itp.W dalszej części pracy dokładniej omówię