3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y521w celu osiągnięcia korzyści osobistych” 3 , ograniczającją zatem podmiotowo do sfer instytucjipublicznych, oczywiście ze strony osóbprzyjmujących, gdyż sfera osób oferującychnie ogranicza się rzecz jasna do instytucji publicznych.Z kolei Bank Światowy definiuje korupcję,jako „nadużycie urzędu publicznego dlauzyskania prywatnych korzyści”. Obejmujełapownictwo (przekupstwo), zakup zamówień– kontraktów i innych korzyści rządowych,koncesji czy decyzji sądowych, uchylanie sięprzed obowiązkiem celnym, podatkowym lubwynikającym z innych przepisów, kradzież,świadome, niezgodne z prawem dysponowanieśrodkami budżetowymi i majątkiem– będącym dobrem publicznym, faworyzm,protekcję, nepotyzm, kumoterstwo, kupczeniewpływami, finansowanie wyborów lub partiipolitycznych w zamian za uzyskiwane wpływy4 . Ta definicja jest imponująca i stosunkowowyczerpująca – w pojęciu korupcji zawartesą wszystkie „pomniejsze” rodzaje zachowańi działań przekupnych. Ale nawet ta definicja,jakże szeroka, ogranicza zjawisko korupcji doorganów państwowych. Dlatego ja zgadzamsię z definicją rozszerzającą przedmiotowozakres korupcji, jednak nie ograniczając się doinstytucji publicznych:„Korupcja jest nadużyciem uprawnieńzwiązanych ze sprawowaną funkcją w celuuzyskania od osób trzecich niedozwolonychprywatnych korzyści, które mogą przyjąć zarównoformę materialną, jak i niematerialną”.Ta definicja, stworzona przez Macieja Tymińskiego5 zdecydowanie odpowiada zarówno zakresowiprzedmiotowemu obejmując wszystkiedefinicje ujęte w definicji Banku Światowego,jak i nie ogranicza zjawiska wyłączniedo sektora publicznego. Według autorów dokorupcji należą: kradzież majątku publicznego,klientelizm, faworyzowanie, nepotyzmi kumoterstwo, natomiast: kradzież majątkupublicznego, przestępstwa księgowe, praniebrudnych pieniędzy i defraudacja to korupcjatylko czasem, a w większości przypadków tozwykła kradzież.Ciekawe dociekania do definicji korupcjireprezentuje Ryszard Dyoniziak w „Pracachz zakresu socjologii” 6 . Autor przez łapówkirozumie pojedyncze przekupstwa w celu uzyskaniakorzyści materialnej lub niematerialnej.Natomiast korupcja oznacza dla autoraprzekupstwa w większej skali, przeważnie nastyku władzy i biznesu przy wykorzystaniu luklub niejasności przepisów prawnych obowiązującychw danym kraju. Autor przywołującpolskie publikacje zauważa, iż „świadomość,że korupcja jest potraktowana w powiązaniuz brakiem jawnej aprobaty praktyk korupcyjnych,prowadzi do wytworzenia dwóch wersjispołeczeństwa: społeczeństwa w wersji jawnej,oficjalnej, z zaakceptowanym prawemi zasadami moralnymi, oraz społeczeństwa,w którym o załatwieniu sprawy decydują inne,ciemne kryteria” 7 . Autor dla zobrazowaniapowagi problemu przytacza także definicje anglosaskie,według których korupcję traktuje sięprzede wszystkim jako „moralną perwersję”i przejaw braku honoru (Webster’s New WorldCollege Dictionarry, Simon & Schuster Macmilla,New York 1988).Przy definiowaniu korupcji (a już ustaliliśmy,że w niniejszej pracy będziemy używaćjak najszerszej definicji pojęcia) należy poświęcićnieco uwagi pojęciu lobbingu. Wedługdefinicji Phillipa Kotlera lobbing to „przekonywanieczłonków ciał ustawodawczychi urzędników państwowych do pewnych rozwiązań”,będących rzecz jasna po stronie stronyprzekupującej. Jak to dalej wyjaśnia MaciejTymiński, lobbing jest po prostu rzecznictweminteresów, przy czym jego formy mają pozostaćlegalne. Instytucja lobbingu została nawetzalegalizowana stosowną Ustawą o działalnościlobbingowej w procesie stanowienia prawa(Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1414). Zgodniez ustawą „działalnością lobbingową jest każdedziałanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymizmierzające do wywarcia wpływuna organy władzy publicznej w procesie stanowieniaprawa”. Osobiście uznaję instytucjęlobbingu za szalenie ważną i istotną w procesiestanowienia prawa (w szczególności prawa lokalnego,jak i dotyczącego grup wąskiej specyfiki),dlatego w niniejszej pracy mogę przyjąć,iż korupcja zaczyna się tam, gdzie kończy sięlobbing.Aby dopełnić szerokiego obrazu korupcji,warto zaznaczyć zasięg korupcji, jako zjawiskazajmującego wiele obszarów życia społecznego,politycznego i instytucjonalnego. Dlategorównorzędnie z definiowaniem zjawiska, zajmiemysię jego typologią.Korupcja: typologieKorupcja ma wiele obliczy i rodzajów, cozostało scharakteryzowane przy próbie defini-6