3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y505kwestię odpowiedzialności funkcjonariuszypublicznych za działania podejmowane w sytuacjikonfliktu interesów.ROZDZIAŁ VIIOdpowiedzialnośćfunkcjonariuszypublicznych za działaniapodejmowane w konflikcieinteresów1. Odpowiedzialnośćadministracji i jejfunkcjonariuszyOdpowiedzialność za wykonywanie zadańpublicznych i sprawowanie władzy spoczywana osobach zajmujących określone stanowiskaw administracji publicznej, a nie jakby się mogłowydawać na anonimowych i abstrakcyjnych organachczy instytucjach administracyjnych 168 .Odpowiedzialność administracji możemyrozumieć na różne sposoby. Po pierwsze, jestto uciążliwość powstająca na skutek naruszenianormy prawnej przez jednego z funkcjonariuszypublicznych 169 . Po drugie, jest to system oceni mechanizmów prawnych stosowanych wobecurzędników, którzy poprzez swoje działanienaruszyli normy ekonomiczne, społeczne czykulturowe 170 . Chodzi tu głównie o możliwośćstosowania sankcji w przypadku odpowiedzialnościporządkowej, dyscyplinarnej, cywilneji karnej. Odpowiedzialność administracjiw trzecim znaczeniu to również poczucie obowiązkuuzasadnienia i wyjaśnienia podjętychdecyzji, a także reakcja na potrzeby społeczne.W literaturze wymienia się z reguły dwapodstawowe cele, jakie ma spełniać odpowiedzialnośćadministracyjna. Pierwszy to celrepresyjny –.wymierzenie kary za niezgodnedziałanie, drugi – cel racjonalizacyjny, polegającywykorzystaniu odpowiedzialności jakośrodka poprawy działania administracji 171 .Ważną częścią odpowiedzialności funkcjonariuszypublicznych za decyzje podejmowanew konflikcie interesów jest utożsamianieodpowiedzialności organów administracjiz odpowiedzialnością ludzi. Czasem ciężkojest oba rodzaje odpowiedzialności od siebieoddzielić, trudno jest znaleźć właściwe kryteriatego podziału. Dlatego też konieczne wydajesię wyodrębnienie zagadnień odnoszącychsię do podstaw odpowiedzialności, rodzajówodpowiedzialności, możliwych sankcji i trybuich stosowania 172 . Jednak ze względu na tematniniejszej pracy ograniczę swe rozważaniawyłącznie do problemów odpowiedzialnościwskazanych w tytule rozdziału.Podstawowym kryterium przedstawionymw mojej pracy będzie rodzaj odpowiedzialności,z którym łączą się podstawy odpowiedzialnościzależne od podmiotów, do którychmają zastosowanie oraz sankcje. Pozwoli tona przedstawienie odpowiedzialności funkcjonariuszypublicznych jako problemu o skomplikowanym,interdyscyplinarnym, szerokimcharakterze.2. Problemy powstającena skutek niewłaściwegoformułowania obowiązkówNiemalże we wszystkich krajach UE urzędnikma obowiązek sumiennego, sprawnego,rzetelnego i bezstronnego wykonywania powierzonychmu, na podstawie przepisów prawa,zadań. Do jego najważniejszych obowiązkówmożemy zaliczyć:––obowiązek bezstronnego postępowania,––obowiązek neutralności,––obowiązek dochowania tajemnicy służbowej,––obowiązek postępowania zgodnie z przepisamiprawa, zwłaszcza z konstytucją,––obowiązek wykonywania powierzonych zadańoraz poleceń służbowych,––obowiązek składania deklaracji i oświadczeń173 .Powyższe obowiązki wynikają zarównoz przepisów prawa powszechnie obowiązującego,jak i tzw. soft law, przyjętego przezkażde z państw UE. Ukazują one chęć zapobieganiakonfliktom interesów. Większośćszczególnych obowiązków urzędników stanowikonkretyzację obowiązków określonychw kodeksie pracy. Są one jednak bardziej rygorystyczne,mają szerszy zakres oraz stanowiąwiększe obciążenie dla pracowników administracji174 . Bardziej obostrzone są również cechy,które musi spełniać urzędnik zawodowynp.: dyspozycyjność, odpowiednie przygotowanie,odpowiedzialność służbowa, przestrzeganiezasad oraz kodeksu etyki.Nierozerwalnie związana z obowiązkamijest problematyka odpowiedzialności funkcjonariuszypublicznych za ich niewypełnienie.5