3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

552B. PotwardowskaA. HusseinTransformacja MECHANIZMY KORUPCJOGENNE ustrojowa a pola – cztery korupcji grzechy główne władz publicznych6Rozmiar zjawiska korupcjiNiemal każdy sondaż opinii publicznej natemat korupcji, niezależnie od czasów, w którychzostał przeprowadzony, rozpoczyna siępytaniem o rozmiar zjawiska, częstość jegowystępowania lub jego powszechność. Dlategostosunkowo łatwo jest porównać odpowiedzi nate pytania, co przedstawiono w tabeli nr 6.Powyższe wyniki pochodzą z sondaży,które zostały przedstawione w rozdziale 2i 3. Wszystkie stwierdzenia dotyczą rozmiaruzjawiska korupcji lub jej odmian. Jeśli potraktujemywyniki zbiorczo wyraźnie widać, iżw sondażach z lat 1964, 1976, 1988, 1992,2004 i 2010 od 71% do 95% ankietowanychwskazuje na częste/powszechne lub bardzoduże/duże zjawisko korupcji. Co ciekawejednak, w tym samym sondażu w 1976 r. rozróżnionozjawisko korupcji na wersję „lżejszą”i „cięższą”. Zapytano bowiem ankietowanycho „wręczanie drobnych prezentów dla decydentów”,a następnie o „karalne zjawiskołapownictwa/przekupstwa – wręczanie pieniędzylub drogich prezentów w zamian zakorzystne załatwienie sprawy”. Przedstawionewyniki zdecydowanie wskazują na fakt, iż respondenciuważają zjawisko drobnego łapówkarstwaza zdecydowanie częstsze (72%), niżzjawisko karalnego łapownictwa/przekupstwa(42%). Zastanawiająca jest jednak nomenklarozdziałIVWyniki analizyporównawczej, konkluzje4.1. Podsumowanie – analizaporównawczaZjawisko korupcji, zwłaszcza jego zasięgi rozmiar, jest niezwykle trudne do rzetelnegozbadania. Brakuje bowiem odpowiednichnarzędzi, które gwarantowałyby objęciewszystkich przejawów nielegalnych zachowań,a trudno przyjąć jednoznaczne wskaźniki pomiaru.Jak dowiedzieliśmy się wcześniej, nawet indeksTransparency International nie jest idealnymnarzędziem do mierzenia rozmiaru korupcji.Dlatego najczęściej organizacje zajmującesię zjawiskiem bardziej skupiają się na opiniispołeczeństwa na temat odczuwalnego rozmiaruzjawiska korupcji i jej różnych rodzajów.Jak dowiedzieliśmy się z rozdziału pierwszego,stopień odczuwania jest zależny od wieluczynników, między innymi od stopnia doinformowaniai świadomości społeczeństwana temat procederu. Istnieje również pewienproblem definicyjny, gdyż nie wszyscy i niew identyczny sposób definiują zjawisko korupcji– jedni są nastawieni bardziej liberalnie,inni nazywają korupcją wszelkie dowodywdzięczności wobec osób, które wyświadczająnam zawodową przysługę.W rozdziale drugim przedstawiłam główniewyniki badań sondażowych z lat 70. Niejest łatwo dotrzeć do innych sondaży tegookresu, co widać po sposobie dotarcia do raportu„Szpilkowego”. Pomimo znikomej ilościwyników badań można z nich zaczerpnąćogrom informacji, głównie dzięki spontanicznymwypowiedziom i komentarzom niektórychrespondentów. Z kolei ogrom informacjii mnogość sondaży wykonanych po roku 89.daje ogromną i niezwykle precyzyjną skalęporównań, co działo się rok po roku z opiniąspołeczną oraz jakie wydarzenia politycznei ogólne wpływały na opinię społeczeństwa natemat korupcji. Dostęp do informacji i udziałtrzeciej siły w postaci mediów powodująw państwie demokratycznym, iż informacjarozchodzi się błyskawicznie kładąc odbicie nawynikach każdego sondażu. Zatem z powodudysproporcji pomiędzy materiałem źródłowymdo wtórnej analizy porównawczej trudne jestporównanie badań z tych dwóch okresów. Podstawowaróżnica pomiędzy badaniami nie leżyjednak w samych odpowiedziach respondentów– do zbadania ich stosunku wobec korupcjiużyto bowiem tego samego narzędzia – sondażu,zbioru pytań z kafeterią odpowiedzi dowyboru, lub zbioru pytań otwartych. Pojawiasię niestety poważny metodologiczny problem– po zestawieniu sondaży okazało się, iż tylkow niewielkim stopniu pokrywa się rodzaj zadawanychpytań. Ten fakt zaciekawił mnie natyle, iż postanowiłam przedmiotem konkluzjiuczynić nie tylko stanowisko respondentówwobec korupcji, ale sam metodologiczny problembudowy narzędzia badawczego socjologówokresu PRL i współczesnych. Głównaróżnica polega bowiem na tematyce pytańdotyczących jednego zjawiska. A sondaż jestnarzędziem stworzonym przez badaczy, będącjak najlepiej dostosowanym do samych respondentów,dlatego uważam, iż sam w sobiestanowi swoiste odbicie współczesnej sobierzeczywistości.