3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

508A. Foremny Husseinkorupcja MECHANIZMY jako KORUPCJOGENNE niepożądany efekt – cztery konfliktów grzechy interesów główne władz publicznych5sjonowania zawiodą. Jednak stosowanie tegorodzaju penalizowania konfliktów interesówświadczy także o nieradzeniu sobie z konfliktem,bezsilności oraz niepoprawności działaniasystemu zarządzania konfliktem 193 .W polskim systemie prawnym nieprawidłowejest również to, że miejsce pracy pracownika,jego pozycja służbowa decydujeo ciężarze sankcji i jej zastosowaniu, podczasgdy decydować powinien charakter prawnyprzewinienia i jego szkodliwość społeczna 194 .Z powyższych powodów obecne systemy odpowiedzialnościdyscyplinarnej są krytykowane,nie tylko w literaturze polskiej, ale teżeuropejskiej.4. Odpowiedzialność karnai majątkowaA. Odpowiedzialność karnaza zachowania korupcyjnePolska ustawa karna określa kilka rodzajówczynów zabronionych dotyczących korupcji.Można wskazać cztery rodzaje karalnej korupcji:korupcję polityczną i wyborczą, korupcjęw sferze publicznej, korupcję sportową i korupcjęw obrocie gospodarczym. Do sytuacjikorupcyjnych w administracji publicznej zastosowaniebędą miały przepisy grupy drugiej.Znajdują się one w rozdziale przestępstwprzeciwko działalności instytucji państwowychoraz samorządu terytorialnego. Główniebędzie tu mowa o przestępstwie sprzedajności(łapownictwo bierne), przestępstwie przekupstwa(łapownictwo czynne) i przestępstwiepłatnej protekcji. W pewnym zakresie zastosowaniemoże znaleźć również korupcja gospodarcza195 .Przedmiotem ochrony przestępstw z kategoriikorupcji publicznej jest: poprawnośćdziałania instytucji publicznych, bezinteresownośćosób pełniących funkcję publiczną, zaufaniespołeczne do prawidłowo funkcjonującychinstytucji państwowych, samorządu terytorialnego,zawodowego i organizacji międzynarodowych196 .Z polskich przepisów jasno wynika, że odpowiedzialnośćza przestępstwo łapownictwabiernego nie jest zależna od naruszenia przepisówprawa przez urzędnika czy też dokonaniaokreślonej czynności. W tym wypadku jest tookoliczność wiodąca do obostrzenia kary.Jeżeli chodzi o sprawcę korupcji biernej,to nowelizacja kodeksu karnego doprowadzi-ła do zawarcia w nim definicji legalnej „osobypełniącej funkcję publiczną”. Osobą tą jest„funkcjonariusz publiczny, członek organusamorządowego, osoba zatrudniona w jednostceorganizacyjnej dysponującej środkamipublicznymi, chyba że wykonuje wyłącznieczynności usługowe, a także inna osoba, którejuprawnienia i obowiązki w zakresie działalnościpublicznej są określone lub uznane przezustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polskąumowę międzynarodową” 197 . Musimy przytym pamiętać o granicy znaczenia normatywnegopojęcia „funkcjonariusz publiczny”, którymjest: Prezydent RP, senator, poseł, radny,prokurator, ławnik, sędzia, komornik, notariusz,kurator sądowy itp. 198Ważne jest także to, że między „pełnieniemfunkcji publicznej a przyjęciem korzyścimajątkowej musi zaistnieć związek”. Jednakniekonieczne jest tu powiązanie korzyściz określonym działaniem czy zaniechaniem.Kwestią decydującą o karalności jest intencjawręczenia i przyjęcia korzyści 199 . Za karalneuznaje się też przyjęcie i wręczenie korzyści zanp. terminowe załatwienie sprawy. Natomiastprzyjęcie obietnicy korzyści to zgoda na złożonąpropozycję przysporzenia w przyszłości.Sposób i forma obietnicy mogą być dowolne.B. Odpowiedzialność majątkowaza zachowania korupcyjneNa majątkową odpowiedzialność urzędnikaskładają się fragmenty prawa pracy oraz prawacywilnego. Odpowiedzialność ta jest często wiązanaze szkodami spowodowanymi w trakcierealizacji funkcji administrowania. W polskimsystemie prawnym regułę stanowi pokrywaniewyrządzonej szkody przez Skarb Państwa, którymoże żądać zwrotu wydatków od pracownika,który bezpośrednio przyczynił się do szkody,w trybie tzw. regresu. Należy także wziąć poduwagę stopień winy pracownika. Taka procedurazawarta jest w kodeksie pracy 200 .W tej kwestii należy stwierdzić za B. Kudrycką,że w Polsce „nie ma właściwie znaczeniaodpowiedzialność zawodowa (profesjonalna)urzędników za naruszenie obowiązkówprofesjonalnych (...). Sankcje wewnątrzorganizacyjne,stosowane wobec określonychkategorii zawodowych (...), mają niewielkieznaczenie i dolegliwość praktyczną. (...) Większośćurzędników nie jest zorganizowanaw stowarzyszeniach zawodowych, które nietylko dbają o urzędniczą etykę zawodową,