3 - Centralne Biuro Antykorupcyjne

Nr 1B/2013P R Z E G L Ą D A N T Y K O R U P C Y J N Y507w stosunek pracy na podstawie umowy o pracęna czas nieokreślony. Niemożliwe jest świadczeniepracy na innej podstawie. Jeżeli chodzizaś o pracowników samorządowych przyjętychdo pracy na podstawie umowy o pracę, tonie mają do nich zastosowania przepisy o odpowiedzialnościdyscyplinarnej.Odmienna sytuacja ma miejsce w służbiecywilnej. Tam wszyscy członkowie korpususłużby cywilnej poddani są rygorom odpowiedzialnościdyscyplinarnej 185 . Reasumując,w Polsce odpowiedzialność dyscyplinarnąponoszą zatem mianowani pracownicy administracjipublicznej oraz członkowie korpususłużby cywilnej.Uregulowania prawne dotyczące odpowiedzialnościdyscyplinarnej stanowią głównączęść przepisów regulujących sytuację prawnąfunkcjonariuszy publicznych. Mają onena celu zwiększenie skuteczności działań administracjipublicznej dzięki penalizowaniuniewłaściwych zachowań (responsibility) orazwzmocnienie poczucia obowiązku wobec społeczeństwa(accountability) 186 .Jeśli natomiast chodzi o sposoby przyjętychw krajach europejskich rozwiązań, dotyczącychodpowiedzialności dyscyplinarnej, tomożemy wyróżnić:––nieformalne postępowanie dyscyplinarne,wszczynane przez przełożonego danegofunkcjonariusza,––sformalizowane postępowanie dyscyplinarne,wszczynane przez specjalne organy.Polskie pragmatyki służbowe nie konkretyzująsankcji za naruszenie określonych obowiązków.W obowiązujących pragmatykachprzesłanką wszczęcia postępowania dyscyplinarnegolub porządkowego jest naruszenieobowiązków pracownika, jednak znamiona naruszeńnie są nigdzie dokładnie sprecyzowane.Jedynym stosowanym kryterium jest nieostrepojęcie „przewinienia mniejszej wagi”. W tymprzypadku ustawodawca daje możliwość wykorzystaniaodpowiedzialności porządkowej,przybierającej postać upomnienia, od któregoprzysługuje sprzeciw lub odwołanie. Gdyjednak dojdzie do naruszenia podstawowychobowiązków, to w grę wchodzi odpowiedzialnośćdyscyplinarna 187 . Należy w tym miejscupamiętać, że w odniesieniu do pracownikówsamorządowych, zatrudnionych na podstawieumowy o pracę, odpowiedzialność tego rodzajunie będzie miała zastosowania. Zamiastniej stosuje się regulacje zawarte w kodeksiepracy 188 i w tym przypadku naruszenie obowiązkówmoże pociągać za sobą rozwiązaniestosunku pracy.Przesłanki zastosowania odpowiedzialnościporządkowej i dyscyplinarnej to bezprawność,polegająca na naruszeniu obowiązku pracowniczego,i wina. Kryterium rozstrzygającymo użyciu określonego rodzaju odpowiedzialnościjest stopień winy 189 . Dlatego też ciężkie naruszeniabędą skutkowały odpowiedzialnościądyscyplinarną.Rozróżnienie odpowiedzialności jest istotnez powodu stosowanych kar. I tak na przykładodpowiedzialność porządkowa prowadzido wymierzenia pisemnej kary upomnienia 190lub ustnego zwrócenia uwagi. Z kolei odpowiedzialnośćdyscyplinarna sprowadza siędo udzielenia pracownikowi nagany, naganyz ostrzeżeniem, pozbawienia możliwościawansu przez dwa lata, obniżenia stopnia służbowego,obniżenia wynagrodzenia zasadniczego,czy nawet wydalenia z pracy. Dla przykładumogę podać, iż jedna z surowszych sankcjiza nieprzestrzeganie zakazu podejmowania sięnowych zajęć odnosi się do samorządowychpracowników zatrudnionych na podstawieumowy o pracę, którzy stanowią najliczniejszągrupę zawodową urzędników. Za takie naruszeniegrozi im natychmiastowe rozwiązaniestosunku pracy. Łagodniejsza sankcja – odwołanie– dotyczy pracowników z powołania.Najmniej dolegliwe kary lub całkowity ichbrak obejmuje pracowników i funkcjonariuszypochodzących z wyboru. Takie uregulowaniawskazują na całkowitą niejednorodność i niejednolitośćrozwiązań przyjętych w polskimustawodawstwie 191 .Jeżeli chodzi o charakter odpowiedzialnościdyscyplinarnej, to nie jest to instytucjamająca na celu represjonowanie nierzetelnychpracowników. Ma ona dawać gwarancję pracownikowi,że problem jego ewentualnegoprzewinienia będzie załatwiony w sposób bezstronny,publiczny, zgodny z prawem. W praktycepostępowanie dyscyplinarne jest ostatecznymśrodkiem, ponieważ jest ono długotrwałe,absorbujące, a rezultat nigdy nie jest pewny.Podstawowym instrumentem jest za to odpowiedzialnośćporządkowa, przewidziana jużjedynie w ustawie o pracownikach urzędówpaństwowych 192 .Jak już wspominałam, odpowiedzialnośćdyscyplinarna powinna być instrumentem wyjątkowym,stosowanym, gdy inne formy repre-5