ERGUN_CANDAN-_TURKLERIN_KULTUR_KOKENLERI

"TÜRKLER NASIL MÜSLÜMAN OLDU?"
püvmnışlarına rağmen yine de Türkler’in geniş halk kitleleri
■Usıuda tam bir kabul görmemiştir. Nitekim bu durumdan Uypm
I lakanları’nm da rahatsız olduklarını Kara Balgasun Yazılından
anlıyoruz. Bu yazıtta Hakan, Manihaizmi kastederek:
fl\ık Dini’ni kabul ediniz” diye halka ısrar ettiğini okuyoruz.
Aın ,ık halkın bu tavsiyeye bek de uymadıkları bir gerçekti...
tunkii Uygur Toplumu’nda Manihaizm, Hristiyanlık ve Bu-
■j/ııı ile yanyana Şamanizm dc tüm etkinliğiyle yaşıyordu.
Uygur Sülalesi’nin hakimiyeti çağında, koyu Şamanlığın
■fut.mı olan Altay, Ötiigen ve Baykal yörelerinde başka hiç bir
ilin kendisine bir zemin bulamamıştır.
IX. Yüzyılda Kırgızlar Uygurları Moğolistan’dan çıkarttıp
t ve Orta Asya’nın Doğusu’nda Kırgız Devleti’ni kurdular,
pittııı Dini’ni kabul eden Uygurlar Doğu Türkistan’a ycrleştip
r (jn ve İslâm Kaynakları’ndan öğrendiğimiz kadarıyla K ırğı/I.
ır’m döneminde yine etkin olan din Şamanizm’di. Bu X.
■ Ü/.yıla kadar böyle devam etti...
X I. Y ü zyıl’da tutulan tarihi kayıtlarda; Hazar Denizi’ylc
A i‘>l Gölü arasında yaşayan Oğuzlar’ ın İslâm Ülkesi’ne yakın
kmıısu bulundukları halde, hâlâ Şamanizm’den ayrılmamış olptıkları
yazılıdır. Nitekim o devirde yöreye giden İbn Fadlan’ın
ftard lğ ı bir tarihi belgeye göre: “ Oğuz Bey’i Küçük Yanal ev -
mİ» e Müslüman olmuş ise de, Oğuzlar'ın ‘Müslüman olursan
mİnm başkanımız olamazsın dedikleri için tekrar Şamanlığa
mfİıını üştü.”
X. Yüzyıl’da Yedısu ve Sırderya Irmağı’nın Doğu Bölgesi
t nle hakim olan Karlık Türkleri arasıda da hakim olan din
jhıupnizm’di.
Moğollar devrinde hem Moğollar hem de Türkler’in Şaf
Kinizmi, çeşitli dinlerin etkilerini iyiden iyiye hissetmeye başftlislardı.
XIV. Yüzyıl’da Şamanizm Orta Asya’da İslâmiyet, Hristi-
289