ERGUN_CANDAN-_TURKLERIN_KULTUR_KOKENLERI

"TÜRKLER'İN KÜLTÜR KÖKENLERİ"
Horosan’da Müslümanlaştırılan Şamanist Türkler arasında
doğmuş bir yaşam felsefesidir. Şamanik İnisiyasyon’un unsur
larını ve Eski Türk K ü ltiir’ünün ahlâk alayişinin İslâm iyelY
uyarlanmasıyla oluşmuş bir özelliğe sahiptir.
O dönemde Em eviler Türkler’e Müslümanlığa geçmiş ol
malarına rağmen, eşit haklar tanımamışlardı. Em e vile r’iıı
Türkler’e karşı aldıkları tavıra bir tepki olarak ortaya çıkan bu
felsefi yaşam kültürü, Türk Tasavvufu’nun doğuşunda ve Sul i
liğin oluşumunda çok önemli bir rol oynamıştır. Her ne kadın
daha sonraki yüzyıllarda aralarında bazı önemli farklılıklara
sahip olmuşlarsa da, 9. ve 10. Yüzyılar’da Sufizm Te büyük biı
paralellik içinde olan Bâtıni bir ekoldü.
Melâm etlik Felsefesi’nin Temel Özellikleri
İnisiyatik eğitim sistemine bağlı bir felsefi ekol olmakla
birlikte, belli bir mekâna bağlı tekkcciliğe başından beri karşı
çıkmışlardır. Melâmetiler halktan kopuk yaşamamaya çok bii
yük bir önem vermişler ve sürekli halkın içinde bilgi neferleri
gibi dolaşmayı yeğlemişlerdir. Belli bir dergaha bağlı kalma
yan; gezen ve her gittikleri yeri aydınlatan inisiyelerdi. Şeyhlik
iddiasında bulunmayan ve kendilerini asla yüceltmemeye özen
gösteren son derece mütevazi isimsiz bilgelerdi.
Halk arasında çok büyük bir saygınlıkları vardı. “Hora -
san Eerenleri” ya da “Alp Erenler” ismiyle anılırlardı. Melâ
metiler hiç bir tekke, zaviye ya da dergah kurmamışlar ve la
savvufi hareketin kurumsallaşarak, halktan kopuk, kalmaması
na özen göstermişlerdir.
O dönemde mevcut olan birtakım Bâtıni Tasavvufi tarikat
lar halktan kopmuş, ayrı bir zümre oluşturmuşlardı. Giyim kıı
şamlarıyla da halktan ayrılmışlardı. Tarikat merkezleri olan
dergahlara kapanmışlar, dışarıyla olan ilişkilerini tamamen
kesmişlerdi. Bu gizli merkezlere dışarıdan girebilmek de son
322