ERGUN_CANDAN-_TURKLERIN_KULTUR_KOKENLERI

"TÜRKLER'İN KÜLTÜR KÖKENLERİ"
Dede Korkut Hikâyeleri baştan sona bu ve benzer Şama*
nik geleneklerinin izleri ve Şamanik büyüsel ritüellerle doludur.
Bu, başlı başına bir kitap konusu olacak kadar geniş biı
araştırma konusudur.
Abdülkadir İnan'ın bir tespitini aktararak, konunun derin
liklcrinc inmeye devam edelim:
Bunlar Müslüman idiler. Bizans sınırlarında "İ'lâyi Keli
metullah" için cihat yapıyorlardı. Fakat Müslümanlıkları
arı sudan abdest alıp, iki rekat namaz kılmaktan - o da
sıkıştıkları zaman- ibaretti. Bunların ezan okuyan müezzinleri
de "Tateri" adını verdikleri İranlı ya da İranlaşmış
softa idi.
14. Yüzyıl Oğuzlarında imamlık ve müezzinlik yapabilecek
kişi kendi aralarından çıkmıyordu. Bu bakımdan
Oğuzların durumu 18. Yüzyıl Anadolu Yörükleri'yle 19.
Yüzyıl Kazak-Kırgızlar'ın durumundan farksız olmuştur.
Anadolu Türklerinde Şamanizm unsurlarının Moğol isti
lası devrinden sonra daha da çok canlandığı anlaşıl
maktadır. Bu devirden sonra Şamanik unsurlar örf ve
adetlerden çıkarak yarı Şaman olan Müslüman şeyhlerin
kurdukları tekkelerde dini bir unsur gibi yerleşmeye baş
lamıştır.
"Barak Baba", "Sarı Saltuk", "Geyikli Baba", "Bektaş
Veli" menkıbeleri bugünkü Altay Şamanları'nın menkıbe
lerinden farksızdır. Hilmi Ziya ve Abdülbaki Gölpınar
lı'nın yayınladıkları "Barcık Baba Risalesi" de gerçek Şa
manist olan Altay Şamanları'nın afsunlarından farksız
dır. Onların kutsal "Süt Göl" bile bu risalede zikrolunu
yor. (7)
I
Söz konusu edilen bu benzerlik birçok seyehatnamc ya/d
rının dikkatini de çekmiştir. Ünlü İslâm Gezginlerinden H »fiI
Battuta da yukarıda adı geçen “Barak Baba Risalesi”n\n
294