Denkende Machines -- Computers, rekenen, redeneren - CWI

92 Biografieën
de levens van zijn vrouw en zijn drie dochters en in 1635 werd Schickard zelf ook het slachtoffer
van deze ziekte.
Blaise Pascal (1623-1662)
De vader van Pascal was van plan zijn zoon tot zijn vijftiende weg te houden van de wiskunde.
Toen de twaalfjarige Blaise echter op eigen houtje meetkundige stellingen begon te bewijzen ging
zijn vader overstag en begon hij hem wiskundeonderricht te geven.
Blaise Pascal was geïnteresseerd in natuurkunde, wiskunde en religie. Tussen 1642 en 1645
ontwikkelde en bouwde hij de Pascaline, een van de eerste mechanische rekenmachines. Het
apparaat was onder andere bedoeld om zijn vader, die belastingambtenaar was, te helpen bij
het berekenen van de belastingen. Vanwege het ingewikkelde Franse muntenstelsel van die tijd
(1 livre = 20 sous = 12 deniers) zaten er nogal wat technische haken en ogen aan de constructie
van deze machine.
De natuurkundige studies van Pascal richtten zich onder andere op het vacuüm, waarvan hij
het bestaan met experimenten probeerde aan te tonen. Er volgden felle discussies met onder
andere René Descartes die de mogelijkheid van een vacuüm ontkende. De natuur had volgens
Descartes een ‘horror vacui’, en Pascal zelf ‘te veel vacuüm in zijn hoofd’ (uit een brief van
Descartes aan Christiaan Huygens).
In de wiskunde werkte Pascal aan meetkundige problemen en legde hij de grondslagen voor
de kansberekening. Dat laatste onderwerp speelt ook een rol in Pascals opvattingen over religie,
met name in de befaamde ‘weddenschap van Pascal’ die de rationaliteit van de geloof aan God
moet aantonen. Als God niet bestaat, dan verliest men niets door in hem te geloven, maar
als hij wel bestaat, dan verliest men alles door zijn bestaan te loochenen. Je kunt hoe dan
ook dus maar het beste in God geloven. Zijn boek Pensées (Gedachten) bevat deze en andere
beschouwingen over geloof en menselijk leed. Het laat Pascals diepe religiositeit zien die hij in
een leven vol fysieke pijn en ziekte tot aan zijn dood behield. Pascal overleed al op 39-jarige
leeftijd, aan een tumor die vanuit zijn maag uitzaaiingen veroorzaakte naar zijn hersenen.