Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

More documents

Recommendations

Info

Stressor De stressor is de omgevingsconditie die aanpassing eist van de mantelzorger (Braithwaite, 1996) ofwel de hulpbehoeften van de zorgontvanger. De stressor wordt geoperationaliseerd als de mentale, functionele en/of fysieke problematiek van de zorgontvanger (Chappell & Reid, 2002; Yates et al., 1999). Reactie op de stressor De reactie op de stressor omvat de eerste drie fasen van Tronto’s definitie van zorg (1993): ‘zorgen om’, ‘zorgen voor’ en ‘zorg verlenen’ ofwel de primaire appraisal en de daaruit voortvloeiende verleende mantelzorg. Het primaire appraisal proces (Yates et al., 1999) bestaat uit de evaluatie van de gezondheid en de beperkingen van de naastbetrokkene (‘zorgen om’), het bepalen wie de zorg zal bieden, hoe en waar de zorg geboden wordt en het bepalen van de beschikbare hulpbronnen die het zorgproces ondersteunen (‘zorgen voor’). Hieruit vloeit de directe en praktische mantelzorg voort (‘zorg verlenen’). Deze directe en praktische handelingen van de mantelzorger zijn onderdeel van het totale zorgarrangement van de zorgontvanger (Luijkx, 2001). Ook professionals of mensen uit de sociale omgeving kunnen directe zorg verlenen aan de zorgontvanger. Laatstgenoemde zorg valt onder de externe hulpbronnen van de mantelzorger. Framing rules De morele, emotionele en sociale betekenissen van zorg oefenen een belangrijke invloed uit op de reactie op de stressor. De taakverdeling en afstemming van zorg valt te begrijpen door te achterhalen wat de morele, emotionele en sociale betekenissen van zorg zijn. Deze betekenissen zijn afhankelijk van het referentiekader ofwel framing rules. Of iemand het normaal vindt om de enige mantelzorger in de familie te zijn bijvoorbeeld, hangt af van hoe hij/zij dat zelf ziet en waarmee hij/zij zichzelf vergelijkt. Onderscheid kan gemaakt worden tussen morele, historische en pragmatische framing rules. Morele framing rules hebben betrekking op wat men als plicht ziet voor zichzelf, anderen of de samenleving. Historische framing rules hebben betrekking op (de eigen) geschiedenis. Pragmatische framing rules hebben betrekking op wat er in de ogen van een betrokkene zoal beschikbaar is (Hochschild, 2003). Hulpbronnen Hulpbronnen oefenen invloed uit op het proces van stressor via reactie op stressor naar ervaren belasting (Duzijn et al., 2000). Er kan onderscheid gemaakt worden tussen persoonlijke hulpbronnen (bijv. zelfwaardering, neuroticisme en gevoel van controle), sociale hulpbronnen (bijv. beschikbaar‐ heid en adequaatheid van een sociaal netwerk) en materiële hulpbronnen (bijv. beschikken over geld of diensten) (Braithwaite, 1996). Secundaire appraisal: ervaren belasting en adequaatheid zorg De ervaren belasting is een appraisal van de mantelzorgsituatie. Het is een uitkomst van het appraisal proces dat plaatsvindt als reactie op de stressor (Pot et al., 1995; Yates et al., 1999). Een andere uitkomst van de evaluatie van de situatie ofwel het zorgarrangement is de aansluiting op de behoeften van de zorgontvanger (‘zorg ontvangen’ in Tronto, 1993). Indien het zorgarrangement inadequaat is ontvangt de zorgontvanger inadequate zorg. Het is mogelijk dat de mantelzorger niet (meer) over de competenties beschikt die vereist zijn voor het verlenen van adequate zorg. Ook is het mogelijk dat de hulp van anderen niet aansluit op de behoeften van de zorgontvanger. De evaluatie van de aansluiting van de geboden zorg op de hulpbehoeften van de zorgontvanger valt, net als de ervaren belasting, onder de secundaire appraisal van de mantelzorger. Het conceptueel model veronderstelt dat de secundaire appraisal van invloed is op het overwegen van het inschakelen van ondersteuning. Het is de evaluatie van deze knelpunten die de overweging van ondersteuning al dan niet in gang zet. De mantelzorger bepaalt eerst welke zorg nodig is en wie deze uitvoert. Pas wanneer de mantelzorger hierbij knelpunten ervaart, zal het gebruik van ondersteuning voor zichzelf overwogen worden. Belemmeringen voor gebruik van ondersteuning Indien de mantelzorger het gebruik van ondersteuning overweegt, kunnen verschillende elementen het daadwerkelijke gebruik van ondersteuning belemmeren. 23
Een eerste drempel is dat mantelzorgers bereidwillig moeten zijn om gebruik te maken van ondersteuning (Brodaty et al., 2005; Kempkes, 2000). Schuld‐en‐schaamtegevoelens voor de inzet van ondersteuning en het idee dat het gebruik van ondersteuning extra tijd kost belemmeren bijvoorbeeld de bereidwilligheid tot het gebruik van ondersteuning. Naast de bereidwilligheid tot het gebruik van ondersteuning, vormt ook het inzicht in ondersteuningsmogelijkheden een drempel voor het gebruik van ondersteuning. Mantelzorgers moeten weten dat er mogelijkheden voor ondersteuning bestaan (Kempkes, 2000). Daarnaast moeten mantelzorgers kennis hebben over in hoeverre zij in aanmerking komen voor ondersteuning en in hoeverre de ondersteuning geschikt is voor de situatie (Brodaty et al., 2005). Ten derde moeten mantelzorgers van het aanbod gebruik kunnen maken. De bestaande mogelijkheden moeten aansluiten op de ondersteuningsbehoeften van de mantelzorger (Kempkes, 2000). Diensten moeten beschikbaar zijn en wel op de momenten dat de mantelzorger daar behoefte aan heeft. Ook de kwaliteit van de ondersteuning en de kosten dienen aan te sluiten op de behoeften van de mantelzorger (Brodaty et al., 2005). Om zelf ondersteuning in te schakelen, moeten mantelzorgers naast het overwegen van gebruik van ondersteuning ook het gebruik van ondersteuning plannen en voorbereiden. Deze verschillende fasen worden echter niet lineair doorlopen. Dit betekent dat mantelzorgers het gebruik van ondersteuning kunnen voorbereiden, opnieuw kunnen overwegen en vervolgens kunnen besluiten om toch geen ondersteuning in te schakelen (Prochaska et al., 1992). Gebruik van ondersteuning Ondersteuning omvat één of meerdere basisfuncties van mantelzorgondersteuning (VWS, 2009). Bij mantelzorgers die gebruik maken van adequate ondersteuning worden de hulpbronnen versterkt. Deze hulpbronnen oefenen vervolgens invloed uit het proces van stressor via reactie op stressor naar ervaren belasting. Ondersteuning kan bijvoorbeeld het gevoel van controle van de mantelzorger vergroten, wat vervolgens invloed uitoefent op het appraisal proces. Voortdurend proces Het beschreven proces is voortdurend, aangezien mantelzorgers steeds opnieuw een overweging maken (Lawton et al., 1989). De secundaire appraisal leidt al dan niet tot het gebruik van onder‐ steuning ofwel het versterken van de hulpbronnen. Deze hulpbronnen beïnvloeden (vervolgens) het proces van stressor via reactie op stressor naar de secundaire appraisal. Samengevat geeft het conceptueel model weer hoe de ervaren belasting (of zelfs overbelasting) van mantelzorgers tot stand komt en hoe overbelasting voorkomen kan worden. Het conceptueel model wordt gebruikt als referentiekader voor de evaluatie van POM. 24
Page 1 and 2: Evaluatie van Preventieve Ondersteu
Page 3 and 4: MSc Thesis Leerstoelgroep Sociologi
Page 5 and 6: 10. Geschiktheid voor mantelzorgers
Page 7 and 8: SAMENVATTING Preventieve ondersteun
Page 9 and 10: INLEIDING Het Nederlandse overheids
Page 11 and 12: THEORETISCH KADER 1. Waarom dreigt
Page 13 and 14: volgens hen nodig is om adequate zo
Page 15 and 16: onderzoek is echter verricht onder
Page 17 and 18: 'ernstig belast' zowel zwaar als ov
Page 19 and 20: Bovendien laten Caserta et al. (199
Page 21 and 22: 2. Hoe kan overbelasting van mantel
Page 23 and 24: Tabel 2. Typologie van mantelzorger
Page 25 and 26: 2.3 Het effect van ondersteuning Ov
Page 27: 3. Conceptueel model voor het voork
Page 31 and 32: 4.1.2 Transtheoretisch model voor g
Page 33 and 34: POM‐methodiek verslag gedaan van
Page 35 and 36: deze vlak na de intake van de naast
Page 37 and 38: Bovendien is het gesprek alleen aan
Page 39 and 40: het POM‐aanbod. Om deze reden ont
Page 41 and 42: RESULTATEN 6. Kenmerken respondente
Page 43 and 44: Tabel 6. Kenmerken zorgsituatie R W
Page 45 and 46: 7. Vroegtijdige opsporing In dit ho
Page 47 and 48: Ja, ik kwam nog beneden en ik zat a
Page 49 and 50: 8. Wegnemen van belemmeringen voor
Page 51 and 52: Ondersteunend netwerk Een aantal re
Page 53 and 54: Box 1. Zorg goed voor jezelf Boodsc
Page 55 and 56: … dat ik in een gat zou vallen, w
Page 57 and 58: [Naam zorgontvanger] is in de war.
Page 59 and 60: hoeverre POM bijdraagt aan het voor
Page 61 and 62: Ondersteuning op het gebied van ‘
Page 63 and 64: 8.2.5 Conclusie Tot slot volgt in d
Page 65 and 66: geen ondersteuning nodig hadden aan
Page 67 and 68: 9. Waardering Dit hoofdstuk gaat ov
Page 69 and 70: 9.3.2 Element: EDIZvragenlijst Wa
Page 71 and 72: dat zij er al zoveel van af wist (R
Page 73 and 74: Alle respondenten waarderen de gesc
Page 75 and 76: Het zou van mij nog veel uitgebreid
Page 77 and 78: omdat het POM‐aanbod volgens haar
Page 79 and 80:
dat de mantelzorgers ook goed voor
Page 81 and 82:
11. Conceptueel model Het conceptue
Page 83 and 84:
Als ik echt hulp voor mezelf nodig
Page 85 and 86:
haar ervaren overbelasting (na de t
Page 87 and 88:
vragen (bijv. het bespreken van kne
Page 89 and 90:
13. Discussie 13.1 Aanvulling op ee
Page 91 and 92:
Mantelzorgers die tijdens het POM
Page 93 and 94:
LITERATUURLIJST Archbold, P. G. (19
Page 95 and 96:
Luijkx, K. G. (2001). Zorg; wie doe
Page 97 and 98:
BIJLAGE I Uitvoering POM II Informa
Page 99 and 100:
II Informatieformulier Evaluatie va
Page 101 and 102:
III Toestemmingsverklaring TOESTEMM
Page 103 and 104:
II Spontane reactie o Kunt u zelf i
Page 105 and 106:
V POMaanbod respondenten Overzich
show all

Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?