Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

4.1.2 Transtheoretisch model voor gedragsverandering
De POM‐methodiek zoekt mantelzorgers op in plaats van te wachten tot zij zichzelf melden wanneer
het kwaad al is geschied. Veel mantelzorgers maken te weinig of te laat gebruik van ondersteunings‐
mogelijkheden, omdat het vragen om steun voor veel mantelzorgers een gedragsverandering
betekent. De POM‐methodiek beoogt de mantelzorgsituatie, indien nodig, te veranderen door
mantelzorgers te motiveren om hulp en ondersteuning te accepteren. De gespreksvoering in de POM‐
methodiek vindt om deze reden plaats op basis van het transtheoretische model van Prochaska et al.
(1992). De methodiek springt zodanig in op het gegeven dat mantelzorgers verschillend staan
tegenover het inschakelen van hulp.
Het transtheoretische model veronderstelt dat gedragsverandering volgens verschillende
fasen (‘stages‐of‐change’) verloopt. Verder laat het model zien welke determinanten in een bepaalde
fase invloed kunnen hebben op de motivatie en op gedragsverandering. Het model helpt te begrijpen
waarom een gewenste gedragsverandering niet tot stand komt of nog niet tot stand is gekomen.
Duzijn et al. (2006) geven een schematische weergave van de fasen van het model en de
determinanten die de overgang naar de verschillende fasen bevorderen of belemmeren (zie Tabel 3).
Het ‘stages‐of‐change’ concept kan behulpzaam zijn als middel om een interventie toe te snijden op
de fase van verandering (Brug et al., 2003). Door gebruik te maken van het model voor gedrags‐
verandering kan POM belemmeringen voor het vragen van steun (zoveel mogelijk) wegnemen en
aansluiten op de behoeften van de mantelzorgers.
Tabel 3. Fasen van verandering en determinanten
Fase van verandering Inhoud Determinanten
1. Precontemplatie Gedragsverandering wordt
(nog) niet overwogen
2. Contemplatie Gedragsverandering wordt
(binnen zes maanden) overwogen
3. Voorbereiding Gedragsverandering wordt
gepland en voorbereid
4. Actie Gedragsverandering wordt
uitgevoerd
5. Gedragsbehoud Gedragsverandering wordt
tenminste al zes maanden
volgehouden
Bron: Duzijn & Veldhuis (2006, p. 55) ‐ gebaseerd op Prochaska et al. (1992)
4.2 Doel van POM
26
• kennis
• risicoperceptie
• onrealistisch optimisme
• attitude
• vaardigheden
• eigen effectiviteitsverwachting
• sociale steun
• barrières
• doelen stellen
• Implementatie‐intenties
• feedback
• bekrachtiging
• sociale norm
• sociale steun
POM heeft als hoofddoel: het voorkomen van overbelasting bij mantelzorgers. De methode onder‐
scheidt de volgende subdoelstellingen: (a) vroegtijdige opsporing en (b) het wegnemen van
belemmeringen voor het vragen van steun door het geven van erkenning, in kaart brengen van de
ervaren belasting, knelpunten en ondersteuningsbehoeften en geven van inzicht in ondersteunings‐
mogelijkheden.
4.3 Doelgroep van POM
De methode is gericht op alle mantelzorgers die in contact staan met de gezondheidszorg, thuiszorg
of ouderenzorg vanwege een naaste met een zorgbehoefte ten gevolge van een (chronische) ziekte,
stoornis of handicap.