Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

Mantelzorgers die tijdens het POM‐gesprek aangaven dat zij behoefte hadden aan gebruik van
ondersteuningsdiensten buiten de instelling werden door de POM‐medewerker persoonlijk ingelicht
over mogelijkheden. Het is echter belangrijk dat mantelzorgers niet enkel informatie inwinnen voor
ondersteuningsbehoeften die zich op het moment van het POM‐aanbod voordoen. POM heeft de
intentie om mantelzorgers een zodanig inzicht te geven dat zij ook in de toekomst weten waar zij
terecht kunnen voor diverse ondersteuningsdiensten. Het meegeven van een sociale kaart met een
overzicht van ondersteuningsmogelijkheden is daarom van belang.
Een kanttekening is dat sommige mantelzorgers in het stadium van het POM‐aanbod het
gevoel hebben dat ze overladen worden met informatie als zij een geheel overzicht van verschillende
ondersteuningsvormen meekrijgen. De grote hoeveelheid informatie kan afschrikwekkend werken.
Daarnaast willen sommige mantelzorgers in het stadium van het POM‐aanbod geen gebruik maken
van ondersteuning (zoals cursussen en bijeenkomsten voor mantelzorgers) omdat zij op dat moment
naar rust verlangen. Het is de belangrijke taak van POM om het aanbod te laten aansluiten op de
behoeften van de mantelzorger, maar ook om de mantelzorger inzicht te geven in ondersteunings‐
mogelijkheden. Mantelzorgers dienen inzicht te hebben in de ondersteuningsmogelijkheden, zodat zij
de weg weten als zij eraan toe zijn. De geschikte vorm en inhoud van de schriftelijke informatie is
niet eenduidig.
De POM‐methodiek schrijft een ‘gids voor mantelzorgers’ voor. Een dergelijke gids is speciaal
samengesteld voor de doelgroep en gerangschikt naar ondersteuningsvragen die mantelzorgers
kunnen hebben. Zowel GGz Centraal De Rembrandthof als Carint Reggeland verschaffen echter geen
gids die voldoet aan de voorwaarden van de methodiek. De instellingen werken met losse folders en
een kaartje met contactgegevens. Het is daarom belangrijk om te onderzoeken in hoeverre het
meegeven of achterlaten van de ‘gids voor mantelzorgers’ haalbaar is en in hoeverre een dergelijke
gids wordt gewaardeerd door mantelzorgers.
13.5 Representativiteit
Uit het expert interview blijkt dat de resultaten van de diepte‐interviews niet uitsluitend van
toepassing zijn op mantelzorgers van mensen met psychische problemen. De resultaten zijn
herkenbaar in de setting van mantelzorgers voor mensen met fysieke problemen.
De gevonden ervaringen met en uitkomsten van het POM‐aanbod zijn niet representatief
voor alle mantelzorgers. De resultaten zijn afhankelijk van de manier waarop POM is uitgevoerd
(bijvoorbeeld het moment van aanbod en de gids voor mantelzorgers). Echter in dit onderzoek is
gewaakt voor verschillen in uitvoering van POM, door bewust één setting te kiezen voor de werving
van mantelzorgers. Er is gekozen voor de Rembrandthof, omdat de instelling de POM‐methodiek
nauw naleeft en de POM‐gesprekken worden uitgevoerd door één medewerker. Hierdoor is geen
sprake van verschil in uitvoering van POM door verschillende medewerkers.
Daarnaast moet worden aangetekend dat een relatief klein aantal mantelzorgers is
geïnterviewd. Echter de demografische kenmerken van de respondenten, komen overeen met cijfers
uit de literatuur. Ten eerste komt de oververtegenwoordiging van vrouwen en de leeftijdsklasse 45‐
65‐jaar overeen met cijfers van het SCP (Oudijk et al., 2010). Ten tweede bieden de meeste
respondenten mantelzorg aan hun kind en wordt deze groep gevolgd door respondenten die
mantelzorg bieden aan hun partner. Dit komt overeen met onderzoek van Kwekkeboom (2000)
onder mantelzorgers van mensen met psychische problemen. Dat de grote meerderheid (jonger dan
65 jaar) mantelzorg combineert met werk, komt overeen met onderzoek van het SCP (Dijkgraaf, De
Boer & Keuzenkamp, 2009). Verder verrichtten de meeste respondenten het afgelopen jaar zowel
directe zorg als zorgmanagementtaken. Dit komt overeen met onderzoek van Rosenthal et al. (2007).
13.6 Verandering van gedrag en visie
Opvallend is dat de geïnterviewde mantelzorgers al gebruik maakten van een ondersteuningsvorm
vóór POM. Dit roept de vraag op in hoeverre het inschakelen van ondersteuning een gedrags‐
verandering vereist voor de mantelzorgers. De expert wijst echter op een verschil tussen sporadisch
gebruik van ondersteuning en het inschakelen van structurele ondersteuning. Sommige mantel‐
zorgers schakelen af en toe ondersteuning in omdat zij ten dele al goed voor zichzelf zorgen. Dit
86