Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

More documents

Recommendations

Info

Voor het onderzoek waren slechts enkele ingevulde EDIZ‐vragenlijsten beschikbaar, maar deze kwantitatieve uitkomsten zijn aangevuld door rijke beschrijvingen van de ervaringen van de mantel‐ zorgers zelf. Uit deze ervaringen blijkt dat de meerderheid van de mantelzorgers niet vroegtijdig is opgespoord, terwijl vroegtijdige opsporing een cruciaal onderdeel van de POM‐methodiek is. 13.3 Vroegtijdige opsporing POM beoogt overbelasting ten eerste te voorkomen door mantelzorgers vroegtijdig op te sporen. Met vroegtijdige opsporing wordt gedoeld op systematische opsporing van mantelzorgers voordat zij overbelast raken. Aangezien het onbekend is wanneer mantelzorgers exact de grens tussen belasting en overbelasting overschrijden en dit per individu verschilt, heeft POM tevens het streven om mantelzorgers zo vroeg mogelijk in het begin van het (chronisch) ziekteproces van de zorgontvanger op te sporen. De ervaringen van de mantelzorgers suggereren dat vroegtijdige opsporing in het ziekte‐ proces van de zorgontvanger, overbelasting kan voorkomen. De mantelzorgers die redelijk vroeg in het ziekteproces van de zorgontvanger (bij de eerste psychiatrische opname) zijn opgespoord voor een POM‐aanbod, ervaren geen overbelasting. Onder de meerderheid van de geïnterviewden was echter geen sprake van vroegtijdige opsporing in het ziekteproces van de zorgontvanger, aangezien sprake was van een heropname van de zorgontvanger. Nu rijst de vraag of het stadium van een eerste opname van de zorgontvanger in een psychiatrisch ziekenhuis geschikt is voor vroegtijdige opsporing van mantelzorgers. Uit de interviews blijkt echter dat systematische opsporing van mantelzorgers ook in het stadium van een eerste psychiatrische opname veelvuldig niet vroeg plaatsvindt in het ziekteproces van de zorgontvanger. Meerdere mantelzorgers vertellen dat er een hoop problematiek en (over)‐ belasting vooraf is gegaan aan de eerste opname van de zorgontvanger. Het stadium van een eerste opname in een psychiatrisch ziekenhuis blijkt om deze reden niet geheel geschikt voor de POM‐ methodiek. De uitkomsten van het expert interview suggereren dat mantelzorgers van mensen met fysieke problemen tevens niet vroegtijdig worden opgespoord bij de intake van zorgontvangers voor thuiszorg niveau 3, 4 of 5. Het is belangrijk om nader te onderzoeken welke contactmomenten met de gezondheidszorg geschikt zijn om mantelzorgers daadwerkelijk vroegtijdig op te sporen. Huisartsenpraktijken kunnen bijvoorbeeld een goede ingang zijn om mantelzorgers in een vroeg stadium te benaderen. POM kan wel degelijk belemmeringen wegnemen voor het inschakelen van ondersteuning, maar de interventie dient in een vroeg stadium plaats te vinden om deze belemmeringen tijdig te kunnen wegnemen. 13.4 Wegnemen van belemmeringen Naast vroegtijdige opsporing, beoogt POM belemmeringen weg te nemen voor het inschakelen van ondersteuning. De gevonden belemmeringen voor het inschakelen van ondersteuning komen overeen met de literatuur (bijv. Brodaty et al., 2005). Bovendien laten de resultaten zien welke framing rules het inschakelen van ondersteuning kunnen belemmeren (bijv. ‘hulp is er alleen voor de zieke) of bevorderen (bijv. ‘je moet goed voor jezelf zorgen, want anders kan je niet goed voor je naaste zorgen’). Tevens komt naar voren op welke wijze POM dergelijke belemmeringen kan wegnemen. Voor adequate ondersteuning van POM is het belangrijk dat flexibiliteit in de uitvoering mogelijk is. Sommige mantelzorgers hebben meer ondersteuning nodig dan een eenmalig gesprek en een telefonische follow‐up om preventieve ondersteunende maatregelen door te voeren. De POM‐ medewerker dient daarbij de mogelijkheid te krijgen om zijn of haar professionele netwerk te benutten (bijv. informatie inwinnen of contact leggen met maatschappelijk werk). Op deze wijze kan ook voor de groep mantelzorgers die aanzienlijk moeite heeft met het inschakelen van ondersteuning de drempel zo laag mogelijk worden gemaakt. Naast de persoonlijke interactie met de POM‐medewerker, is de schriftelijke informatie over ondersteuningsmogelijkheden een belangrijk element van de methodiek. De geïnterviewde mantel‐ zorgers kregen voornamelijk inzicht in het ondersteuningsaanbod van de instelling zelf. Dit komt overeen met de inhoud van de meegegeven schriftelijke informatie. Het is echter belangrijk dat mantelzorgers ook inzicht krijgen in overige ondersteuningsmogelijkheden (bijv. van de gemeente). 85
Mantelzorgers die tijdens het POM‐gesprek aangaven dat zij behoefte hadden aan gebruik van ondersteuningsdiensten buiten de instelling werden door de POM‐medewerker persoonlijk ingelicht over mogelijkheden. Het is echter belangrijk dat mantelzorgers niet enkel informatie inwinnen voor ondersteuningsbehoeften die zich op het moment van het POM‐aanbod voordoen. POM heeft de intentie om mantelzorgers een zodanig inzicht te geven dat zij ook in de toekomst weten waar zij terecht kunnen voor diverse ondersteuningsdiensten. Het meegeven van een sociale kaart met een overzicht van ondersteuningsmogelijkheden is daarom van belang. Een kanttekening is dat sommige mantelzorgers in het stadium van het POM‐aanbod het gevoel hebben dat ze overladen worden met informatie als zij een geheel overzicht van verschillende ondersteuningsvormen meekrijgen. De grote hoeveelheid informatie kan afschrikwekkend werken. Daarnaast willen sommige mantelzorgers in het stadium van het POM‐aanbod geen gebruik maken van ondersteuning (zoals cursussen en bijeenkomsten voor mantelzorgers) omdat zij op dat moment naar rust verlangen. Het is de belangrijke taak van POM om het aanbod te laten aansluiten op de behoeften van de mantelzorger, maar ook om de mantelzorger inzicht te geven in ondersteunings‐ mogelijkheden. Mantelzorgers dienen inzicht te hebben in de ondersteuningsmogelijkheden, zodat zij de weg weten als zij eraan toe zijn. De geschikte vorm en inhoud van de schriftelijke informatie is niet eenduidig. De POM‐methodiek schrijft een ‘gids voor mantelzorgers’ voor. Een dergelijke gids is speciaal samengesteld voor de doelgroep en gerangschikt naar ondersteuningsvragen die mantelzorgers kunnen hebben. Zowel GGz Centraal De Rembrandthof als Carint Reggeland verschaffen echter geen gids die voldoet aan de voorwaarden van de methodiek. De instellingen werken met losse folders en een kaartje met contactgegevens. Het is daarom belangrijk om te onderzoeken in hoeverre het meegeven of achterlaten van de ‘gids voor mantelzorgers’ haalbaar is en in hoeverre een dergelijke gids wordt gewaardeerd door mantelzorgers. 13.5 Representativiteit Uit het expert interview blijkt dat de resultaten van de diepte‐interviews niet uitsluitend van toepassing zijn op mantelzorgers van mensen met psychische problemen. De resultaten zijn herkenbaar in de setting van mantelzorgers voor mensen met fysieke problemen. De gevonden ervaringen met en uitkomsten van het POM‐aanbod zijn niet representatief voor alle mantelzorgers. De resultaten zijn afhankelijk van de manier waarop POM is uitgevoerd (bijvoorbeeld het moment van aanbod en de gids voor mantelzorgers). Echter in dit onderzoek is gewaakt voor verschillen in uitvoering van POM, door bewust één setting te kiezen voor de werving van mantelzorgers. Er is gekozen voor de Rembrandthof, omdat de instelling de POM‐methodiek nauw naleeft en de POM‐gesprekken worden uitgevoerd door één medewerker. Hierdoor is geen sprake van verschil in uitvoering van POM door verschillende medewerkers. Daarnaast moet worden aangetekend dat een relatief klein aantal mantelzorgers is geïnterviewd. Echter de demografische kenmerken van de respondenten, komen overeen met cijfers uit de literatuur. Ten eerste komt de oververtegenwoordiging van vrouwen en de leeftijdsklasse 45‐ 65‐jaar overeen met cijfers van het SCP (Oudijk et al., 2010). Ten tweede bieden de meeste respondenten mantelzorg aan hun kind en wordt deze groep gevolgd door respondenten die mantelzorg bieden aan hun partner. Dit komt overeen met onderzoek van Kwekkeboom (2000) onder mantelzorgers van mensen met psychische problemen. Dat de grote meerderheid (jonger dan 65 jaar) mantelzorg combineert met werk, komt overeen met onderzoek van het SCP (Dijkgraaf, De Boer & Keuzenkamp, 2009). Verder verrichtten de meeste respondenten het afgelopen jaar zowel directe zorg als zorgmanagementtaken. Dit komt overeen met onderzoek van Rosenthal et al. (2007). 13.6 Verandering van gedrag en visie Opvallend is dat de geïnterviewde mantelzorgers al gebruik maakten van een ondersteuningsvorm vóór POM. Dit roept de vraag op in hoeverre het inschakelen van ondersteuning een gedrags‐ verandering vereist voor de mantelzorgers. De expert wijst echter op een verschil tussen sporadisch gebruik van ondersteuning en het inschakelen van structurele ondersteuning. Sommige mantel‐ zorgers schakelen af en toe ondersteuning in omdat zij ten dele al goed voor zichzelf zorgen. Dit 86
Page 1 and 2:
Evaluatie van Preventieve Ondersteu
Page 3 and 4:
MSc Thesis Leerstoelgroep Sociologi
Page 5 and 6:
10. Geschiktheid voor mantelzorgers
Page 7 and 8:
SAMENVATTING Preventieve ondersteun
Page 9 and 10:
INLEIDING Het Nederlandse overheids
Page 11 and 12:
THEORETISCH KADER 1. Waarom dreigt
Page 13 and 14:
volgens hen nodig is om adequate zo
Page 15 and 16:
onderzoek is echter verricht onder
Page 17 and 18:
'ernstig belast' zowel zwaar als ov
Page 19 and 20:
Bovendien laten Caserta et al. (199
Page 21 and 22:
2. Hoe kan overbelasting van mantel
Page 23 and 24:
Tabel 2. Typologie van mantelzorger
Page 25 and 26:
2.3 Het effect van ondersteuning Ov
Page 27 and 28:
3. Conceptueel model voor het voork
Page 29 and 30:
Een eerste drempel is dat mantelzor
Page 31 and 32:
4.1.2 Transtheoretisch model voor g
Page 33 and 34:
POM‐methodiek verslag gedaan van
Page 35 and 36:
deze vlak na de intake van de naast
Page 37 and 38:
Bovendien is het gesprek alleen aan
Page 39 and 40: het POM‐aanbod. Om deze reden ont
Page 41 and 42: RESULTATEN 6. Kenmerken respondente
Page 43 and 44: Tabel 6. Kenmerken zorgsituatie R W
Page 45 and 46: 7. Vroegtijdige opsporing In dit ho
Page 47 and 48: Ja, ik kwam nog beneden en ik zat a
Page 49 and 50: 8. Wegnemen van belemmeringen voor
Page 51 and 52: Ondersteunend netwerk Een aantal re
Page 53 and 54: Box 1. Zorg goed voor jezelf Boodsc
Page 55 and 56: … dat ik in een gat zou vallen, w
Page 57 and 58: [Naam zorgontvanger] is in de war.
Page 59 and 60: hoeverre POM bijdraagt aan het voor
Page 61 and 62: Ondersteuning op het gebied van ‘
Page 63 and 64: 8.2.5 Conclusie Tot slot volgt in d
Page 65 and 66: geen ondersteuning nodig hadden aan
Page 67 and 68: 9. Waardering Dit hoofdstuk gaat ov
Page 69 and 70: 9.3.2 Element: EDIZvragenlijst Wa
Page 71 and 72: dat zij er al zoveel van af wist (R
Page 73 and 74: Alle respondenten waarderen de gesc
Page 75 and 76: Het zou van mij nog veel uitgebreid
Page 77 and 78: omdat het POM‐aanbod volgens haar
Page 79 and 80: dat de mantelzorgers ook goed voor
Page 81 and 82: 11. Conceptueel model Het conceptue
Page 83 and 84: Als ik echt hulp voor mezelf nodig
Page 85 and 86: haar ervaren overbelasting (na de t
Page 87 and 88: vragen (bijv. het bespreken van kne
Page 89: 13. Discussie 13.1 Aanvulling op ee
Page 93 and 94: LITERATUURLIJST Archbold, P. G. (19
Page 95 and 96: Luijkx, K. G. (2001). Zorg; wie doe
Page 97 and 98: BIJLAGE I Uitvoering POM II Informa
Page 99 and 100: II Informatieformulier Evaluatie va
Page 101 and 102: III Toestemmingsverklaring TOESTEMM
Page 103 and 104: II Spontane reactie o Kunt u zelf i
Page 105 and 106: V POMaanbod respondenten Overzich
show all

Evaluatie van Preventieve Ondersteuning ... - Trimbos-instituut

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?